Viêm tắc lệ đạo gây sưng đau và khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Bài viết này cung cấp thông tin về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và biện pháp phòng tránh, giúp bạn duy trì sức khỏe đôi mắt tốt nhất.

Định nghĩa về viêm tắc lệ đạo

Viêm tắc lệ đạo là tình trạng viêm và tắc nghẽn ở hệ thống lệ đạo – một phần của hệ thống dẫn lưu nước mắt từ mắt xuống mũi. 

Hệ thống này bao gồm các cấu trúc nhỏ, phức tạp bao gồm túi lệ, ống lệ mũi và lỗ lệ. Khi hệ thống này hoạt động bình thường, nước mắt được tạo ra bởi tuyến lệ sẽ chảy qua ống lệ mũi vào mũi, giúp giữ ẩm cho mắt và loại bỏ các dị vật nhỏ hoặc vi khuẩn.

Tuy nhiên, khi có sự tắc nghẽn trong hệ thống lệ đạo, nước mắt không thể thoát xuống mũi miệng, dẫn đến tình trạng nước mắt tràn ra bên ngoài mắt, gây cảm giác ẩm ướt liên tục và có thể dẫn đến nhiễm trùng.

Hệ thống tuyến lệ trên mắt người

Tại sao bị viêm tắc lệ đạo?

Cơ chế

Viêm tắc lệ đạo xảy ra khi có sự tắc nghẽn trong hệ thống dẫn nước mắt từ mắt xuống mũi. Hệ thống này bao gồm:

• Lỗ lệ: Lỗ nhỏ ở khóe mắt trên và dưới.
• Ống lệ: Đường ống nhỏ dẫn nước mắt từ lỗ lệ đến túi lệ.
• Túi lệ: Khoang chứa nước mắt trước khi nó được dẫn vào ống lệ mũi.
• Ống lệ mũi: Đường dẫn nước mắt từ túi lệ xuống khoang mũi.

Khi bất kỳ phần nào trong hệ thống này bị tắc nghẽn, nước mắt không thể thoát ra ngoài, dẫn đến hiện tượng chảy nước mắt sống và có thể gây nhiễm trùng nếu không được xử lý kịp thời.

Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân viêm tắc lệ đạo khác nhau, bao gồm:

• Nhiễm trùng: Vi khuẩn hoặc virus có thể xâm nhập vào hệ thống lệ đạo, gây viêm và tắc nghẽn. 
• Dị tật bẩm sinh: Một số trẻ sơ sinh có thể bị tắc lệ đạo bẩm sinh do hệ thống lệ đạo chưa phát triển hoàn chỉnh hoặc có cấu trúc bất thường. 
• Chấn thương: Các chấn thương vùng mặt, phẫu thuật mắt hoặc mũi hoặc các tác động mạnh vào vùng mắt có thể gây ra tổn thương và tắc nghẽn hệ thống lệ đạo.
• Lão hóa: Quá trình lão hóa tự nhiên có thể làm cho các cấu trúc trong hệ thống lệ đạo trở nên kém đàn hồi dễ bị chít hẹp ống lệ mũi và dễ bị tắc nghẽn hơn. 
• Dị ứng: Dị ứng phấn hoa, lông thú hoặc các chất hóa học, có thể gây viêm và sưng trong hệ thống lệ đạo, dẫn đến tắc nghẽn. 
• Khối u hoặc polyp: Sự xuất hiện của các khối u hoặc polyp trong hệ thống lệ đạo hoặc khoang mũi có thể gây tắc nghẽn dòng chảy của nước mắt. 

Các triệu chứng thường gặp của viêm tắc lệ đạo

Viêm tắc lệ đạo biểu hiện qua nhiều triệu chứng, từ nhẹ đến nặng và có thể gây ra nhiều bất tiện trong cuộc sống hàng ngày. Dưới đây là những triệu  chứng viêm tắc lệ đạo thường gặp nhất:

Chảy nước mắt sống thường xuyên

Đây là triệu chứng phổ biến nhất của viêm tắc lệ đạo. Khi hệ thống dẫn nước mắt bị tắc nghẽn, nước mắt không thể thoát qua ống lệ mũi một cách bình thường, dẫn đến hiện tượng nước mắt tràn ra bên ngoài mắt (hay còn gọi là chảy nước mắt sống). Điều này xảy ra thường xuyên và không phụ thuộc vào yếu tố cảm xúc hay kích thích bên ngoài.

Chảy nước mắt sống do viêm tắc lệ đạo

Viêm túi lệ mãn tính

Khi tình trạng tắc nghẽn kéo dài, nước mắt bị ứ đọng trong túi lệ có thể dẫn đến viêm túi lệ mãn tính. Các triệu chứng của viêm túi lệ mãn tính bao gồm:

• Sưng nề: Phần góc trong mắt, nơi túi lệ nằm, có thể bị sưng nề, làm cho mắt trông sưng to và đỏ.
• Căng phần góc trong mắt: Người bệnh có thể cảm thấy căng tức và khó chịu ở vùng góc trong mắt do sự ứ đọng nước mắt và mủ.
• Trào mủ nhầy: Khi massage hoặc day ấn vào vùng túi lệ, mủ nhầy có thể trào ra từ mắt, thường có màu trắng đục hoặc vàng.
• Đau nhức: Vùng mắt bị viêm có thể đau nhức, đặc biệt khi bị chạm vào hoặc khi cố gắng mở mắt to.

Ảnh hưởng của viêm tắc lệ đạo đối với sức khỏe

Viêm tắc lệ đạo không chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là các ảnh hưởng chính:

Liên quan giữa viêm tắc tuyến lệ và hệ miễn dịch

Viêm tắc lệ đạo có mối liên hệ mật thiết với hệ miễn dịch của cơ thể. Khi ống lệ bị tắc nghẽn, nước mắt không thể thoát ra ngoài bình thường, tạo môi trường ẩm ướt thuận lợi cho vi khuẩn và virus phát triển. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề sau:

• Nhiễm trùng mãn tính: Tắc nghẽn trong hệ thống lệ đạo có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến các nhiễm trùng lặp đi lặp lại. Nhiễm trùng này không chỉ gây khó chịu mà còn có thể lan rộng ra các bộ phận khác của mắt và thậm chí cả các mô xung quanh.
• Suy giảm chức năng miễn dịch tại chỗ: Viêm mãn tính có thể làm suy giảm khả năng tự bảo vệ của mắt trước các tác nhân gây hại, khiến mắt dễ bị nhiễm trùng hơn.
• Viêm lan rộng: Một nhiễm trùng nhỏ trong hệ thống lệ đạo có thể lan ra các khu vực khác của mắt, gây ra viêm kết mạc, viêm mô tế bào ổ mắt (orbital cellulitis), hoặc các vấn đề nghiêm trọng khác.

Các biến chứng có thể xảy ra do viêm tắc lệ đạo

Viêm tắc lệ đạo nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Viêm túi lệ mãn tính: Tình trạng này có thể dẫn đến hình thành các abscess (ổ mủ) trong túi lệ. Abscess này có thể cần phải dẫn lưu hoặc phẫu thuật để loại bỏ.
• Nhiễm trùng lan rộng: Nếu viêm túi lệ mãn tính không được kiểm soát, nhiễm trùng có thể lan rộng ra các mô xung quanh mắt, gây ra viêm mô tế bào ổ mắt hoặc thậm chí viêm nhiễm toàn thân.
• Tổn thương cấu trúc mắt: Viêm nhiễm kéo dài có thể gây tổn thương các cấu trúc quan trọng của mắt như kết mạc, giác mạc hoặc mí mắt.
• Giảm thị lực: Viêm tắc lệ đạo nặng và không được điều trị có thể dẫn đến giảm thị lực hoặc thậm chí mù lòa nếu nhiễm trùng lan rộng và ảnh hưởng đến các phần quan trọng của mắt.
• Suy giảm chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng liên tục như chảy nước mắt, đau nhức và nhiễm trùng tái phát có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Giảm thị lực do viêm tắc lệ đạo mãn tính

Điều trị viêm tắc lệ đạo

Việc điều trị viêm tắc lệ đạo phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Các phương pháp điều trị có thể chia thành hai nhóm chính:

Phương pháp điều trị y học hiện đại

Dùng thuốc:

• Thuốc kháng sinh: Được chỉ định để điều trị các nhiễm trùng do vi khuẩn. Các thuốc này có thể được dùng dưới dạng nhỏ mắt hoặc uống tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng.
• Thuốc kháng viêm: Giúp giảm viêm và sưng, làm giảm các triệu chứng khó chịu.

Dùng nước muối sinh lý:

• Rửa mắt bằng nước muối sinh lý: Làm sạch mắt và giảm nguy cơ nhiễm trùng. 
• Thông lệ đạo bằng nước muối sinh lý: Được thực hiện bởi các chuyên gia y tế để giúp nước mắt thoát xuống miệng, phần lớn thực hiện ở trẻ em bị tắc lệ đạo bẩm sinh từ 6 tháng đến 1 tuổi hoặc hơn.

Phẫu thuật:

• Dacryocystorhinostomy (DCR): Là phẫu thuật mở thông ống lệ, tạo một đường dẫn mới cho nước mắt chảy từ túi lệ vào mũi. 
• Mở rộng lỗ lệ: Sử dụng một que nong lệ đạo để mở rộng ở vị trí lỗ lệ trong trường hợp có xơ chít gây hẹp lỗ lệ. 
• Stenting hoặc intubation: Đặt một ống silicon trong ống lệ để duy trì sự thông thoáng và mở rộng ống lệ mũi trong trường hợp có bán tắc ống lệ mũi. 

Phương pháp tự nhiên và thay đổi lối sống để giảm triệu chứng

Vệ sinh mắt sạch sẽ:

• Rửa mắt hàng ngày: Sử dụng nước ấm và khăn sạch để lau mắt, loại bỏ các chất nhầy và bụi bẩn.
• Tránh đưa tay bẩn lên mắt: Đảm bảo tay sạch khi chạm vào mắt để giảm nguy cơ nhiễm trùng.

• Massage mắt: Thực hiện massage nhẹ nhàng, massage vùng góc trong mắt bằng cách sử dụng ngón tay sạch để giúp thúc đẩy dòng chảy của nước mắt qua ống lệ. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ với tắc lệ bẩm sinh.
• Dinh dưỡng hợp lý:

• Bổ sung vitamin và khoáng chất: Đảm bảo chế độ ăn uống đầy đủ vitamin A, C và E cùng các khoáng chất như kẽm và omega-3, giúp tăng cường sức khỏe mắt và hệ miễn dịch.
• Uống đủ nước: Giữ cho cơ thể luôn đủ nước để duy trì độ ẩm tự nhiên cho mắt.

Tránh các tác nhân gây kích ứng:

• Giảm tiếp xúc với các chất gây dị ứng: Như phấn hoa, bụi, khói và hóa chất.
• Sử dụng kính bảo hộ: Khi tiếp xúc với môi trường có nhiều bụi hoặc hóa chất.

Các biện pháp phòng tránh viêm tắc lệ đạo

Giữ vệ sinh cá nhân:

• Rửa tay thường xuyên: Việc rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trước khi chạm vào mắt là điều quan trọng. 
• Tránh đưa tay bẩn lên mắt: Không dụi mắt hoặc chạm vào mắt khi tay chưa được vệ sinh kỹ lưỡng.
• Sử dụng khăn sạch: Khi lau mặt hoặc lau mắt, hãy sử dụng khăn sạch và không dùng chung khăn với người khác để tránh lây nhiễm vi khuẩn.
• Thay kính áp tròng đúng hạn: Nếu bạn sử dụng kính áp tròng, hãy tuân thủ các hướng dẫn về vệ sinh và thay kính đúng hạn để ngăn ngừa vi khuẩn tích tụ.

Tránh chấn thương vùng mắt: 

• Đeo kính bảo hộ: Khi làm việc trong môi trường có nhiều bụi, hóa chất hoặc khi thực hiện các hoạt động có nguy cơ gây chấn thương mắt, hãy đeo kính bảo hộ để bảo vệ mắt khỏi các tổn thương.
• Thận trọng trong các hoạt động hàng ngày: Hãy cẩn thận khi tham gia các hoạt động thể thao, chơi đùa hoặc làm việc để tránh các va chạm hoặc chấn thương không đáng có cho mắt.

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thực hiện kiểm tra mắt định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề về mắt.

Tư vấn và hỗ trợ cho người mắc viêm tắc lệ đạo

Viêm tắc lệ đạo có thể gây ra nhiều phiền toái và khó chịu trong cuộc sống hàng ngày. Việc nhận được sự tư vấn và hỗ trợ từ các chuyên gia y tế, cũng như áp dụng các biện pháp tự chăm sóc, có thể giúp người bệnh quản lý tình trạng của mình một cách hiệu quả. Dưới đây là các hướng dẫn và khuyến nghị cụ thể:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa mắt: Khi có các triệu chứng viêm tắc lệ đạo, việc thăm khám với bác sĩ chuyên khoa mắt là bước đầu tiên và quan trọng. Bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm và chẩn đoán chính xác để xác định mức độ và nguyên nhân của tình trạng viêm tắc lệ đạo.
• Kế hoạch điều trị cá nhân hóa: Dựa trên chẩn đoán, bác sĩ sẽ đề xuất kế hoạch điều trị phù hợp với từng bệnh nhân, bao gồm các phương pháp y học hiện đại như dùng thuốc, thủ thuật hay phẫu thuật nếu cần thiết, và các biện pháp tự chăm sóc tại nhà.

Lời khuyên:

Viêm tắc lệ đạo là một vấn đề sức khỏe phổ biến, gây ra sưng đau và không thoải mái trong vùng lệ đạo. Mặc dù thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. 

Để điều trị hiệu quả, việc điều tra và điều trị nguyên nhân cụ thể của viêm tắc lệ đạo là quan trọng. 

Phương pháp điều trị thường bao gồm thuốc kháng viêm, sử dụng nước muối sinh lý, và trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể cần thiết. Tuy nhiên, việc thực hiện các biện pháp phòng tránh như vệ sinh cá nhân sạch sẽ và tránh các tác nhân gây kích ứng có thể giúp ngăn ngừa viêm tắc lệ đạo tái phát. Đối với những người mắc phải tình trạng này, việc thảo luận và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ là quan trọng để quản lý triệu chứng và giảm bớt bất tiện.

Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng của viêm tắc lệ đạo hoặc có bất kỳ vấn đề nào liên quan đến mắt, đừng ngần ngại liên hệ với bác sĩ chuyên khoa mắt. Hãy đặt lịch khám tại vivision  ngay hôm nay để nhận được sự tư vấn và điều trị kịp thời từ các chuyên gia y tế.