Mắt bị lé không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng nhiều đến khả năng nhìn của trẻ. Cha mẹ hãy cùng vivision kid tìm hiểu về bất thường thị giác này để phát hiện sớm và điều trị kịp thời cho trẻ nhé.

Cách nhận biết mắt bị lé tại nhà

Theo một số thống kê có khoảng 2-3 triệu người Việt bị lé mắt trong đó phần lớn là trẻ em, và có đến 4% trẻ mắc bệnh từ khi ra đời.

Lé mắt là tình trạng mà 2 mắt của trẻ không thể cùng nhìn về một hướng khi ta tập trung nhìn vào một vật. Lé mắt có thể xảy ra ở một hoặc hai mắt, mắt bị lé sẽ nhìn lệch khỏi điểm nhìn mục tiêu. Ở một số trường hợp mắt lác có thể thay đổi giữa 2 mắt gọi là lác luân phiên.

Cha mẹ có thể phân biệt các loại lé mắt mà con đang gặp dựa vào hướng nhìn của mắt nhìn lệch ở một hoặc cả hai mắt:

• Lé trong: Phần lòng đen nhìn lệch hơn vào phía mũi.
• Lé ngoài: Phần lòng đen nhìn lệch hơn ra phái thái dương.
• Lé trên: Phần lòng đen bị lệch lên trên có thể bị mi trên che mất một phần.
• Lé dưới: Phần lòng đen bị lệch xuống dưới có thể bị mi dưới che mất một phần.

Phân loại mắt bị lé

Phần lớn lé mắt rất dễ nhận biết, tuy vậy một số trường hợp lé ẩn chỉ có thể phát hiện khi được thăm khám. Một số test thường được bác sĩ nhãn khoa sử dụng để phát hiện lác lé ở trẻ:

Quan sát thực tế

Lé mắt hiện khá dễ nhận ra, đặc biệt ở các trường hợp lé một bên mắt. Người bệnh hoàn toàn có thể tự phát hiện khi soi gương, hoặc người xung quanh phát hiện khi nhìn thẳng vào mắt họ.

Tuy nhiên một số lé ẩn khó có thể phát hiện bằng các nhìn trực tiếp mà cần các khám nghiệm sâu hơn.

Bài kiểm tra Hirschberg 

Hirschberg là bài kiểm tra thông dụng và dễ thực hiện với tất cả các đối tượng nhất ở trẻ em. 

Bác sĩ sẽ dùng một loại đèn bút chuyên dụng chiếu thẳng trước mắt cách khoảng 40cm và quan sát ánh phản xạ ở mỗi mặt.

Ở mắt bình thường ánh phản xạ nằm trung tâm đồng tử. Với mắt lé trong ánh phản xạ lệch về phía thái dương và ngược lại với mắt lé ngoài ánh phản xạ lệch về phía mũi.

Cứ mỗi 1mm độ lệch của chấm phản quang so với tâm đồng tử tương đương với 7-8 độ lác. Chấm phản xạ nằm ở bờ đồng từ là 15 độ lé và rìa giác mạc tương ứng 40 độ lé.

Đo độ lác bằng phương pháp Hirschberg

Phương pháp Krimsy

Krimsy kiểm tra yêu cầu người bệnh phối hợp nhìn tốt, nhưng sẽ cho kết quả chính xác hơn Hirschberg. Người kiểm tra sẽ che một bên mắt, bên mắt còn lại thì đặt một lăng kính phía trước và di chuyển từ độ nhỏ đến lớn cho đến khi mắt hướng nhìn thẳng thì dừng lại. Độ trên lăng kính tương ứng với độ lác của bệnh nhân.

Bài kiểm tra vận nhãn

Khám khả năng vận động nhãn cầu từng mắt ở 9 hướng bao gồm: nhìn thẳng, nhìn lên trên, xuống dưới, sang trái, sang phải, trên trái, trên phải, dưới trái, dưới phải. Bài tập giúp xác định mắt bị hạn chế vận nhãn và so sánh khả năng vận động của 2 mắt.

Ảnh hưởng của mắt lé đến mắt trẻ

Mắt lé có thể ảnh hưởng đến thị lực của trẻ, đặc biệt nếu không được điều trị sớm. Dưới đây là một số ảnh hưởng chính của mắt lé đến mắt trẻ:

Nhược thị

Lé là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhược thị ở trẻ, đặc biệt là những trường hợp lác một bên mắt. Não sẽ ưu tiên nhận ảnh ở mắt có thị lực tốt, hướng nhìn thẳng và cho ảnh toàn diện, đồng thời loại bỏ tín hiệu ở bên mắt lác để tránh trường hợp song thị. 

Do hầu hết lé mắt xuất hiện từ rất sớm, vì vậy dần dần mắt bị lé sẽ giảm phát triển đường dẫn truyền thị giác để tự loại bỏ hình ảnh. Ở một số trường hợp, lác luân phiên, hình ảnh ở 2 mắt sẽ được sử dụng xen kẽ, do vậy sẽ ít dẫn đến nhược thị.

Suy giảm thị giác lập thể

Thị giác lập thể là chức năng cao nhất trong 3 mức độ thị giác của 2 mắt, là khả năng não tổng hợp hình ảnh từ 2 mắt tạo thành hình ảnh hoàn chỉnh trong không gian 3 chiều, còn được gọi là khả năng nhìn hình nổi.

Do khi bị lé,một hoặc cả hai mắt không thể nhìn thẳng vật, ảnh thu về não không hoàn chỉnh. Thông thường não sẽ ưu tiên chỉ nhận ảnh một mắt, vì vậy trẻ sẽ không có được thị giác lập thể.

Song thị

Song thị là hiện tượng người bệnh nhìn một vật thành hai vật. Tình trạng này thường xảy ra ở người trưởng thành, lé mắt xuất hiện sau khi người bệnh đã hoàn thiện chức năng thị giác ở cả hai mắt.

Do hướng nhìn mắt bình thường và mắt lé khác nhau, vì vậy dù chỉ nhìn vào một vật, não vẫn không thể tổng hợp hình ảnh, sẽ cho nhận thức rằng có hai vật. Song thị có thể khiến người bệnh mất tập trung, thường xuyên bước hụt, vấp té.

Song thị

Mỏi mắt

Ở người bị lé mắt, thông thường mắt bình thường sẽ có thị lực tốt hơn. Chính vì vậy một mắt làm việc nhiều hơn mà không có sự hỗ trợ của mắt còn lại sẽ gây ra điều tiết quá mức, nhức mỏi mắt, đôi khi quá sức có thể gây ra tình trạng chảy nước mắt.

Rung giật nhãn cầu

Rung giật nhãn cầu bao gồm các dao động lặp lại của mắt, có chu kì nhưng không thể kiểm soát, người bệnh không thế nhìn cố định vào một vật, ảnh hưởng đến thị lực. Rung giật nhãn cầu có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên mắt.

Rung giật nhãn cầu có thể xảy ra ở mắt lé nhằm mục đích đưa mắt trở về hướng nhìn thẳng.  Thường xuất hiện khi có tổn thương các môi trường trong suốt của mắt như đục thể thủy tinh, sẹo giác mạc hoặc tổn thương đường dẫn truyền thị giác.

Tư thế đầu và cổ bất thường

Người bị lé mắt thường bất giác nghiêng đầu để thích với tình trạng lác của mắt, giúp 2 mắt cùng nhìn về một hướng. Tư thế đầu cổ thường xoay ngược với mắt bị lé.

Suy giảm sự phát triển về mặt xã hội và tinh thần

Thị lực góp phần quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Những bất thường về thị lực sẽ khiến trẻ giảm khả năng nhận thức với xã hội và mọi thứ xung quanh.

Ngoài ra lé mắt gây mất thẩm mỹ khiến người bệnh cảm thấy tự ti, khó hòa nhập cộng đồng hay tham gia hoạt động xã hội.

Cách phòng ngừa để mắt không bị lé

Cha mẹ cần xây dựng một thói quen sống lành mạnh cho mắt để phòng tránh mắt của trẻ không bị lé:

• Kiểm tra mắt định kỳ 3-6 tháng/ lần giúp phát hiện sớm các vấn đề về lác lé và có biện pháp can thiệp kịp thời.
• Làm việc và học tập ở nơi có đầy đủ ánh sáng.
• Thiết lập chế độ nghỉ ngơi cho mắt: quy tắc 20-20-20 cứ 20 phút nhìn gần hãy nhìn xa 20 feet (6m) trong khoảng 20 giây.
• Hãy luôn giữ khoảng cách khoảng 40cm khi đọc sách hay nhìn thiết bị điện tử để giảm căng thẳng và áp lực cho đôi mắt. 
• Ăn các loại thực phẩm giàu vitamin A,C,E và các khoáng chất tốt cho mắt như kẽm và lutein, zeaxanthin hoặc bổ sung các loại thực phẩm chức năng tốt cho mắt. 

Ngoài ra sử dụng nước mắt nhân tạo thường xuyên cũng sẽ giúp mắt chúng ta khỏe mạnh hơn.

Thực phẩm tốt cho mắt

• Bảo vệ mắt khỏi các tác nhân gây hại bằng cách đeo kính bảo hộ khi đến môi trường nhiều khói bụi hoặc độc hại.
• Kiểm soát các bệnh lý mãn tính toàn thân: Các bệnh lý tăng huyết áp hay đái tháo đường nếu không được kiểm soát có thể phát triển gây ảnh hưởng lên mắt.

Đặt lịch khám sớm qua Vivision Kid (tên cũ là FSEC) khi cha mẹ đang nghi ngờ trẻ có dấu hiệu bị lé.