Tại sao viễn thị nặng ở trẻ em có thể gây lác? Viễn thị nặng có thể làm mắt trẻ không phối hợp chính xác, dẫn đến hiện tượng lác. VIVISION sẽ giải thích nguyên nhân và cách điều trị để giúp bạn hiểu rõ và xử lý tình trạng này hiệu quả.

Viễn thị ở trẻ em là gì?

Trẻ nhỏ cũng có thể bị viễn thị

Thông thường, khi ánh sáng đi qua các hệ thống quang học của mắt, hình ảnh sẽ được hội tụ chính xác trên võng mạc, giúp mắt nhìn rõ mọi vật. Tuy nhiên, khi hệ thống khúc xạ gặp vấn đề, hình ảnh sẽ không hội tụ đúng trên võng mạc mà nằm phía sau nó.

Để cải thiện thị lực, mắt của trẻ bị viễn thị phải điều tiết liên tục để tăng cường lực khúc xạ, đưa hình ảnh vào đúng vị trí trên võng mạc. Về mặt quang học, viễn thị xảy ra khi hình ảnh của vật ở xa hội tụ phía sau võng mạc thay vì trên võng mạc. Tương tự như việc chụp ảnh với khoảng cách không đúng, hình ảnh sẽ hiện ra phía sau phim và bị mờ. 

Ngược lại với cận thị, nơi hình ảnh hội tụ phía trước võng mạc do mắt hội tụ quá mức, viễn thị là do mắt có khả năng hội tụ yếu. Trong trường hợp viễn thị nhẹ, mắt trẻ có thể điều tiết để nhìn rõ, nhưng dễ bị mỏi mắt. Với viễn thị nặng, mắt trẻ không thể điều tiết hiệu quả, dẫn đến tình trạng nhìn mờ cả ở khoảng cách xa và gần.

Viễn thị ở trẻ nhỏ có hai loại chính:

• Viễn thị khúc xạ: Xảy ra khi lực khúc xạ của giác mạc và thể thủy tinh yếu, trong khi chiều dài trục nhãn cầu vẫn bình thường. Loại viễn thị này thường gây ra tình trạng viễn thị nhẹ.
• Viễn thị trục: Xảy ra khi trục nhãn cầu quá ngắn, mặc dù lực khúc xạ của giác mạc và thể thủy tinh bình thường. Loại viễn thị này thường gây viễn thị nặng ở trẻ nhỏ.

Viễn thị ở trẻ là tình trạng trẻ nhìn mờ ở mọi khoảng cách từ nhỏ

Nguyên nhân

Ở trẻ em, viễn thị có thể do những nguyên nhân sau:

• Sinh lý theo độ tuổi: Khi mới sinh, trục nhãn cầu của trẻ chỉ khoảng 17 mm, nhỏ hơn so với trục nhãn cầu của người lớn (khoảng 24 mm). Do đó, trẻ sơ sinh thường có chút viễn thị. Khi trẻ lớn lên, trục nhãn cầu phát triển và viễn thị giảm dần, thường đạt mức dưới 2 diop khi trẻ được 6 tuổi.
• Cấu trúc mắt bẩm sinh: Một số trẻ có trục nhãn cầu ngắn hơn bình thường. Khi trục nhãn cầu quá ngắn, ánh sáng từ vật ở xa sẽ hội tụ phía sau võng mạc, gây ra hình ảnh mờ. Nguyên nhân có thể là do yếu tố di truyền hoặc môi trường trong quá trình thai kỳ.
• Di truyền: Nếu bố mẹ bị viễn thị, nguy cơ con cái mắc bệnh cũng cao hơn. Yếu tố di truyền có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của các tật khúc xạ ở mắt.
• Sau phẫu thuật: Một số phẫu thuật như phẫu thuật đục thể thủy tinh có thể làm thay đổi hình dạng mắt và dẫn đến viễn thị. Ví dụ, việc lắp kính nội nhãn không phù hợp sau phẫu thuật đục thể thủy tinh có thể gây ra tình trạng viễn thị.

Biểu hiện của trẻ bị viễn thị

Khi bé mắc viễn thị nặng, có thể xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng đặc trưng của cả hai tật khúc xạ này, bao gồm:

• Hình ảnh mờ và nhòe: Bé có thể thấy hình ảnh bị mờ và nhòe ở mọi khoảng cách.
• Tầm nhìn đôi: Quan sát một vật có thể xuất hiện từ hai đến ba bóng mờ.
• Khó khăn khi nhìn gần: Bé gặp khó khăn khi nhìn các vật ở khoảng cách gần.
• Nheo mắt và nghiêng đầu: Bé thường xuyên nheo mắt hoặc nghiêng đầu để cố gắng nhìn rõ sự vật.
• Dụi mắt: Bé có thể dụi mắt thường xuyên.
• Đau nhức và mỏi mắt: Do phải điều tiết nhiều, bé có thể cảm thấy đau nhức và mỏi mắt.
• Đau đầu: Cơn đau đầu, đặc biệt là ở vùng thái dương, có thể xảy ra.

Bé nhìn mờ mọi khoảng cách là dấu hiệu của viễn thị

Phân loại mức độ nặng của viễn thị

Mức độ viễn thị nặng có thể được phân loại như sau:

• Nhỏ hơn +2.00 diop: Đây là viễn thị nhẹ. Nếu mắt vẫn có đủ khả năng thị lực cho các hoạt động hàng ngày mà không cần nheo mắt nhiều, không bị đỏ hay khô mắt, có thể không cần đeo kính. Thay vào đó, thực hiện bài tập mắt và bổ sung thực phẩm tốt cho mắt có thể đủ để cải thiện tình trạng.
• Từ +2.25 diop đến +5.00 diop: Đây là viễn thị ở mức độ trung bình. Trong trường hợp này, việc đeo kính viễn là cần thiết để cải thiện khả năng nhìn.
• Viễn thị nặng lớn hơn 5.00 diop: Đây là viễn thị nặng. Mức độ viễn thị này có thể dẫn đến tật khúc xạ nhược thị, làm giảm thị lực và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nhìn

Những biến chứng có thể gặp nếu viễn thị không được điều trị

Nếu viễn thị ở trẻ không được điều trị, trẻ có thể than phiền về việc mắt nhức mỏi và nhìn mờ do mắt luôn phải điều tiết, khiến các cơ mắt phải co kéo liên tục để thể thủy tinh phồng lên, tăng độ khúc xạ.

Kết quả của việc này là mắt luôn trong trạng thái nhức mỏi và khó chịu. Vì mắt trẻ thường xuyên điều tiết quá mức, sự cân bằng giữa độ điều tiết và độ quy tụ bị phá vỡ, dẫn đến hiện tượng lác trong. Trẻ thường chỉ nhìn bằng một mắt, và kết quả là mắt bị nhược thị (không thể nhìn rõ dù đã được điều chỉnh bằng kính viễn thị tối đa).

Nhược thị có thể xảy ra ở cả hai mắt hoặc chỉ một mắt, đặc biệt là ở những mắt bị viễn thị nặng hơn. Tình trạng này làm giảm chức năng thị giác hai mắt, như không thể nhìn thấy hình nổi, khó xác định khoảng cách vật, và ảnh hưởng đến cuộc sống sau này. 

Tuy nhiên, viễn thị đơn thuần không gây tổn thương thoái hóa ở đáy mắt. Chỉ trong những trường hợp viễn thị do nhãn cầu kém phát triển hoặc viễn thị kèm theo các rối loạn cấu trúc nhãn cầu khác (như ROP), mới có tổn thương đáy mắt.

Viễn thị ở trẻ có thể dẫn đến tình trạng nhược thị

Lý do dẫn đến lác của trẻ viễn thị nặng

Khi bị viễn thị nặng, mắt trẻ phải hoạt động gắng sức hơn để nhìn rõ các vật ở gần. Điều này giống như việc chúng ta cố gắng nhìn một vật ở xa trong bóng tối, mắt sẽ phải nheo lại và tập trung hết sức. Sự “gắng sức nhìn gần” này được gọi là điều tiết. 

Sự điều tiết quá mức này sẽ gây ra sự mất cân bằng giữa các cơ mắt, chúng sẽ bù lại bằng cách lệch vào trong nhiều hơn bình thường để “trợ giúp”, dẫn đến lé trong. Vì vậy, không điều chỉnh độ viễn thị cao bằng kính là nguyên nhân chính dẫn đến lé trong điều tiết ở trẻ.

Các yếu tố nguy cơ khác

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường có xu hướng viễn thị sinh lý. Nếu độ viễn thị này quá cao và không được điều chỉnh kịp thời, có thể dẫn đến lác.
• Nếu trong gia đình có người bị lác hoặc viễn thị nặng, trẻ có nguy cơ mắc phải các vấn đề về mắt này cao hơn.
• Một số bệnh lý về thần kinh, cơ, hoặc các bệnh lý khác cũng có thể gây ra lác mắt ở trẻ.

Tác hại của lác trong

Khi trẻ bị lé từ nhỏ, quá trình phát triển thị giác sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nếu một trong hai mắt không được sử dụng hiệu quả như mắt còn lại (trong trường hợp này là mắt bị lé vào trong), thị giác có thể bị tổn hại, dẫn đến nhược thị. 

Khi tình trạng này kéo dài, các chức năng thị giác của trẻ như thị lực và khả năng nhìn hình nổi 3D có thể bị tổn thương vĩnh viễn.

Lé trong điều tiết là một trong những loại lé trong phổ biến nhất và cũng dễ điều trị nhất. Qua thăm khám mắt, đo khúc xạ và kiểm tra thị giác hai mắt, các chuyên gia khúc xạ và bác sĩ nhãn khoa có thể xác định loại lé và các vấn đề khúc xạ liên quan để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Đối với lé trong điều tiết, việc đeo kính là giải pháp hiệu quả giúp trẻ cải thiện tình trạng này.

Để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu, điều quan trọng là đưa trẻ đến các cơ sở y tế có bác sĩ chuyên khoa mắt để khám và điều trị lác kịp thời. Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám chi tiết, đo khúc xạ và xác định mức độ viễn thị của trẻ. Dựa trên kết quả thăm khám, bác sĩ sẽ kê đơn kính đúng độ, hướng dẫn cách đeo kính và theo dõi sự tiến triển của tình trạng lác.

Đặt lịch khám tại đây để các bác sĩ nhãn khoa tại vivision kid (tên cũ là FSEC) thăm khám, chẩn đoán và tư vấn giúp bảo vệ đôi mắt của con bạn một cách tốt nhất nhé!