Nhược thị do lác là tình trạng suy giảm thị lực thường gặp ở trẻ em. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân gây nhược thị, dấu hiệu và cách điều trị nhược thị do lác, đồng thời cung cấp lời khuyên hữu ích để bảo vệ thị lực cho con yêu.

Tổng quan nhược thị do lác  

Nhược thị do lác là một dạng phổ biến của nhược thị, chiếm khoảng 50% các trường hợp. Đây là tình trạng suy giảm thị lực xảy ra khi não ức chế thông tin thị giác từ mắt bị lác để tránh nhìn đôi. 

Nhược thị do lác thường phát triển từ sớm trong thời thơ ấu và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thị giác nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Lác là gì?

Lác mắt là sự lệch vị trí của một mắt, khiến mất đi tính song song giữa hai mắt. Kết quả là, hai mắt không nhận được hình ảnh đồng đều, làm cho hệ thống thị giác phải thích ứng với sự thay đổi này. 

Khi một người bị lác, hai mắt không nhìn cùng một điểm cùng một lúc. Một mắt có thể hướng vào trong, ra ngoài, lên trên hoặc xuống dưới, trong khi mắt kia nhìn thẳng. Lác có thể xảy ra ở một hoặc cả hai mắt và có thể xuất hiện liên tục hoặc chỉ thỉnh thoảng.

Nhược thị là gì? 

Nhược thị, còn được gọi là “mắt lười”, là tình trạng thị lực của một hoặc cả hai mắt không phát triển bình thường trong thời thơ ấu. Trong trường hợp này, não không xử lý thông tin thị giác từ mắt bị ảnh hưởng một cách đầy đủ, dẫn đến suy giảm thị lực mà không có nguyên nhân rõ ràng về mặt cấu trúc của mắt. 

Nhược thị thường chỉ ảnh hưởng đến một mắt, nhưng trong một số trường hợp có thể ảnh hưởng đến cả hai mắt.

Nguyên nhân nhược thị do lác

Lác mắt là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến nhược thị. Để tránh hiện tượng nhìn đôi do mắt không thẳng hàng, não bộ sẽ bỏ qua tín hiệu hình ảnh từ mắt bị lệch, dẫn đến tình trạng nhược thị ở mắt đó (thường được gọi là “mắt lười”). Dạng nhược thị này được gọi là nhược thị do lác mắt.

Có thể có rất nhiều nguyên nhân gây nhược thị do lác, bao gồm:

• Lác mắt từ sớm: Khi mắt không thẳng hàng, não nhận được hai hình ảnh khác nhau từ hai mắt. Để tránh nhìn đôi, não sẽ ức chế hình ảnh từ mắt bị lác, dẫn đến nhược thị do lác.
• Chênh lệch độ cận thị giữa hai mắt: Sự khác biệt lớn về độ cận giữa hai mắt có thể khiến não ưu tiên xử lý thông tin từ mắt có thị lực tốt hơn, gây ra nhược thị do lác ở mắt còn lại.
• Di truyền: Một số nguyên nhân gây nhược thị do lác có thể bắt nguồn từ yếu tố di truyền, với nguy cơ cao hơn ở trẻ có cha mẹ hoặc anh chị em bị lác.
• Các vấn đề về cơ mắt: Sự mất cân bằng hoặc yếu cơ ở một hoặc cả hai mắt có thể dẫn đến lác và sau đó là nhược thị do lác.
• Sinh non hoặc có vấn đề sức khỏe lúc mới sinh: Trẻ sinh non hoặc gặp các vấn đề sức khỏe khi mới chào đời có nguy cơ cao hơn bị lác và nhược thị do lác.

Việc hiểu rõ về nhược thị do lác, bao gồm định nghĩa và nguyên nhân gây ra nhược thị do lác, là bước đầu tiên quan trọng trong việc nhận biết và điều trị kịp thời tình trạng này, giúp bảo vệ thị lực cho trẻ em.

Lác mắt là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến nhược thị

Dấu hiệu và triệu chứng của nhược thị do lác mắt 

Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng của nhược thị do lác mắt là rất quan trọng để can thiệp kịp thời và bảo vệ thị lực của trẻ. Dưới đây là những dấu hiệu chính của nhược thị do lác cần chú ý:

Mắt không thẳng hàng: Một mắt có thể hướng vào trong, ra ngoài, lên trên hoặc xuống dưới. Sự không thẳng hàng có thể xuất hiện liên tục hoặc chỉ khi trẻ mệt mỏi, ốm đau.

Khó khăn trong nhìn xa hoặc gần: Trẻ có thể gặp khó khăn khi đọc bảng trong lớp học. Có thể cầm sách hoặc đồ vật quá gần mắt khi nhìn.

Thay đổi tư thế đầu bất thường: Nghiêng đầu hoặc xoay đầu khi nhìn vào một vật. Nheo mắt hoặc nhắm một mắt khi cố gắng tập trung nhìn.

Mất khả năng nhìn ba chiều: Khó khăn trong việc đánh giá khoảng cách. Gặp vấn đề khi chơi các môn thể thao đòi hỏi phối hợp mắt-tay.

Vấp ngã hoặc va chạm thường xuyên: Do khó đánh giá khoảng cách và độ sâu. Có thể gây ra tai nạn nhỏ trong sinh hoạt hàng ngày.

Mắt mệt mỏi hoặc căng thẳng: Trẻ có thể than phiền về đau đầu sau khi đọc sách hoặc xem tivi. Có thể chảy nước mắt nhiều hơn bình thường.

Thay đổi trong hành vi hoặc hiệu suất học tập

Trẻ có thể tránh các hoạt động đòi hỏi tập trung thị giác. Thời gian tập trung ngắn khi đọc sách hoặc làm bài tập. Giảm sút trong các môn học đòi hỏi nhiều về thị giác như đọc, viết. Có thể trở nên khó chịu hoặc thiếu tự tin trong các hoạt động liên quan đến thị giác.

Cần lưu ý rằng không phải tất cả trẻ em bị nhược thị do lác đều thể hiện tất cả các dấu hiệu và triệu chứng này. Một số trẻ có thể chỉ có một vài triệu chứng, trong khi số khác có thể không thể hiện bất kỳ dấu hiệu rõ ràng nào. Vì vậy, việc kiểm tra mắt định kỳ cho trẻ là rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị nhược thị do lác kịp thời.

Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng của nhược thị do lác là rất quan trọng

Điều trị nhược thị do lác mắt

Điều trị nhược thị do lác mắt đòi hỏi sự can thiệp sớm và toàn diện để đạt hiệu quả tốt nhất. Mục tiêu chính của điều trị nhược thị do lác là cải thiện thị lực của mắt yếu và khôi phục khả năng nhìn hai mắt. Dưới đây là các phương pháp điều trị nhược thị do lác phổ biến:

Đeo kính điều chỉnh

Kính có thể giúp điều chỉnh các vấn đề về khúc xạ như cận thị, viễn thị hoặc loạn thị. Trong một số trường hợp, việc đeo kính đúng có thể giúp điều chỉnh lác và cải thiện thị lực. Cần đeo kính thường xuyên theo chỉ định của bác sĩ để đạt hiệu quả tối ưu.

Dán miếng che mắt

Đây là phương pháp phổ biến nhất trong điều trị nhược thị. Che mắt khỏe để buộc mắt yếu phải hoạt động, từ đó cải thiện thị lực. Thời gian che mắt có thể từ vài giờ mỗi ngày đến cả ngày, tùy thuộc vào mức độ nhược thị. Cần tuân thủ nghiêm ngặt lịch trình che mắt do bác sĩ đề ra.

Thuốc nhỏ mắt atropine

Atropine được sử dụng để làm mờ thị lực của mắt khỏe, buộc mắt yếu phải hoạt động nhiều hơn. Phương pháp này thường được áp dụng khi trẻ không thể tuân thủ việc che mắt. Cần sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ và theo dõi các tác dụng phụ có thể xảy ra.

Phẫu thuật chỉnh lác

Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể cần thiết để điều chỉnh vị trí của mắt.Phẫu thuật thường được cân nhắc khi các phương pháp khác không hiệu quả hoặc khi lác quá nặng. Sau phẫu thuật, vẫn cần tiếp tục các phương pháp điều trị khác để cải thiện thị lực.

Liệu pháp thị giác (Vision therapy)

Bao gồm các bài tập và hoạt động được thiết kế để cải thiện sự phối hợp giữa mắt và não. Có thể giúp cải thiện khả năng tập trung, theo dõi vật thể và nhìn ba chiều. Thường được kết hợp với các phương pháp điều trị khác để đạt hiệu quả tối ưu.

Liệu pháp kết hợp

Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể kết hợp nhiều phương pháp điều trị để đạt hiệu quả tối ưu. Ví dụ: Kết hợp đeo kính với che mắt và liệu pháp thị giác.

Lưu ý quan trọng 

Điều trị nhược thị do lác cần được bắt đầu càng sớm càng tốt, lý tưởng nhất là trước 7 tuổi. Quá trình điều trị nhược thị do lác có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và đáp ứng của trẻ.

Sự kiên trì và tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị là chìa khóa để đạt được kết quả tốt nhất. Cần theo dõi và đánh giá định kỳ để điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi của trẻ, mức độ nghiêm trọng của nhược thị do lác, nguyên nhân gây lác và khả năng tuân thủ điều trị. Vì vậy, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ nhãn khoa chuyên khoa để có phác đồ điều trị tốt nhất cho từng trường hợp cụ thể.

Điều trị nhược thị do lác mắt đòi hỏi sự can thiệp sớm và toàn diện

Làm sao để phát hiện nhược thị do lác?

Phát hiện sớm nhược thị do lác sớm để đảm bảo điều trị hiệu quả. Dưới đây là các phương pháp và bước nhằm phát hiện nhược thị do lác:

Kiểm tra thị lực định kỳ cho trẻ

• Trẻ sơ sinh: Kiểm tra mắt lần đầu khi được 6 tháng tuổi.
• Trẻ 3-5 tuổi: Kiểm tra mắt ít nhất một lần trong giai đoạn này.
• Trẻ trên 5 tuổi: Kiểm tra mắt hàng năm hoặc theo khuyến nghị của bác sĩ.

Quan sát hành vi và dấu hiệu bất thường: Chú ý đến cách trẻ nhìn và phản ứng với các kích thích thị giác. Theo dõi các dấu hiệu như nghiêng đầu, nheo mắt, hoặc khó khăn khi đọc.

Thực hiện các bài kiểm tra thị lực tại nhà

• Bài kiểm tra che mắt.
• Bài kiểm tra ánh sáng phản xạ từ đồng tử.
• Bài kiểm tra theo dõi vật thể.
• Sử dụng công cụ sàng lọc trực tuyến.

Chú ý đến lịch sử gia đình: Nếu trong gia đình có người bị lác hoặc nhược thị, trẻ có nguy cơ cao hơn. Thông báo cho bác sĩ nhãn khoa về lịch sử gia đình khi đi khám.

Tham khảo ý kiến chuyên gia: Nếu nghi ngờ có vấn đề, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ nhãn khoa chuyên khoa nhi. Bác sĩ sẽ thực hiện các bài kiểm tra chuyên sâu.

Theo dõi sự phát triển tổng thể của trẻ: Chậm trễ trong phát triển vận động hoặc ngôn ngữ có thể liên quan đến vấn đề thị giác. Nếu nhận thấy bất kỳ sự chậm trễ nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa.

Lưu ý quan trọng

• Nhiều trẻ em không nhận ra rằng mình đang gặp vấn đề về thị lực, vì vậy việc kiểm tra định kỳ rất quan trọng.
• Nhược thị do lác có thể không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, nên việc kiểm tra chuyên nghiệp là cần thiết.
• Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào về thị lực của trẻ, đừng chần chừ mà hãy đưa trẻ đi khám ngay.
• Phát hiện và điều trị sớm có thể ngăn ngừa các vấn đề thị lực lâu dài và cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ.

Nếu biết cách kết hợp quan sát cẩn thận tại nhà với kiểm tra định kỳ bởi chuyên gia, phụ huynh và người chăm sóc có thể góp phần quan trọng trong việc phát hiện sớm và điều trị hiệu quả nhược thị do lác cho trẻ.

Nhược thị do lác là một vấn đề sức khỏe mắt cần được quan tâm đúng mức. Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về thị lực của con mình hãy đặt lịch khám ngay với vivision kid để được tư vấn và điều trị kịp thời nhé!