Thoái hoá võng mạc do cận thị là một trong những biến chứng cận thị. Nếu không điều trị kịp thời, thoái hoá võng mạc do cận thị có thể dẫn đến mù lòa. Cùng vivision tìm hiểu thoái hoá võng mạc là gì, cách điều trị và phòng tránh.
Hiểu rõ về thoái hoá võng mạc
Thoái hóa võng mạc là một tình trạng mắt nghiêm trọng, đặc biệt phổ biến ở những người mắc cận thị. Việc hiểu rõ về thoái hóa võng mạc, từ định nghĩa, nguyên nhân đến triệu chứng và phương pháp điều trị là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe đôi mắt. Hãy cùng vivision tìm hiểu chi tiết về thoái hóa võng mạc ở phần tiếp theo của bài viết.
Thoái hoá võng mạc là bệnh gì?
Thoái hóa võng mạc là tình trạng bệnh lý xảy ra khi các tế bào võng mạc – một lớp mỏng nằm phía sau mắt và chịu trách nhiệm tiếp nhận ánh sáng và truyền tín hiệu về não – bị tổn thương hoặc suy thoái. Võng mạc đóng vai trò quan trọng trong quá trình nhìn, vì nó giúp chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu thần kinh để não bộ xử lý thành hình ảnh. Khi võng mạc bị thoái hóa, chức năng thị giác của mắt sẽ bị suy giảm, gây mờ mắt, méo hình và có thể dẫn đến mất thị lực nếu không được điều trị kịp thời.
Khi mắc cận thị, đặc biệt là cận thị nặng, cấu trúc của mắt thay đổi, khiến cho nhãn cầu bị kéo dài. Điều này gây áp lực lên võng mạc và làm mỏng lớp võng mạc, dễ dẫn đến tình trạng thoái hóa. Thoái hóa võng mạc do cận thị thường diễn ra dần dần và bệnh nhân thường chỉ nhận ra khi thị lực đã giảm sút đáng kể.
Thoái hóa võng mạc do cận thị có thể được chia thành hai loại chính: thoái hóa võng mạc chu biên và thoái hóa hoàng điểm:
- Thoái hóa võng mạc chu biên: Thoái hóa võng mạc chu biên là tình trạng tổn thương xảy ra ở phần rìa của võng mạc (vùng chu biên). Thường thì bệnh nhân sẽ không nhận thấy sự suy giảm thị lực trong giai đoạn đầu, vì vùng võng mạc chu biên không ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nhìn rõ các vật thể trước mắt.
- Thoái hóa hoàng điểm: Hoàng điểm là vùng trung tâm của võng mạc, chịu trách nhiệm cho khả năng nhìn rõ và nhận diện màu sắc. Thoái hóa hoàng điểm là tình trạng tổn thương xảy ra ở khu vực này, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nhìn rõ và phân biệt chi tiết của mắt.
Các loại thoái hóa có nguy cơ bong võng mạc
Thoái hóa võng mạc là một trong những vấn đề nghiêm trọng có thể dẫn đến tình trạng mất thị lực vĩnh viễn. Việc nhận diện sớm các loại thoái hóa này rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời và bảo vệ sức khỏe mắt. Dưới đây là các loại thoái hóa võng mạc có nguy cơ gây bong võng mạc mà bạn cần lưu ý:
- Thoái hóa võng mạc dạng bọt sên (retinal snail track degeneration): Thoái hóa võng mạc dạng bọt sên là một tình trạng bệnh lý mắt đặc trưng bởi sự xuất hiện của các đường gợn sóng hoặc các vệt , thường nằm ở vùng ngoại vi của võng mạc. Dạng thoái hóa này có thể dẫn đến việc cấu trúc của võng mạc trở nên yếu hơn, làm tăng nguy cơ rách và bong võng mạc.
- Thoái hóa võng mạc dạng lưới (retinal lattice degeneration): Dạng thoái hóa này được đặc trưng bởi sự xuất hiện của các vùng mỏng hơn ở võng mạc, tạo thành các mẫu hình giống như lưới. Thoái hóa dạng rào làm yếu cấu trúc võng mạc, khiến nó dễ bị rách và bong hơn.
Dấu hiệu nhận biết thoái hoá võng mạc
Dấu hiệu thoái hóa võng mạc ngoại vi
Thoái hóa võng mạc ngoại biên ảnh hưởng đến các vùng ngoài (ngoại vi) của võng mạc và thường biểu hiện ít hoặc không có triệu chứng cho đến khi xuất hiện biến chứng. Các dấu hiệu và đặc điểm chính bao gồm:
- Giai đoạn đầu không có triệu chứng: Hầu hết các trường hợp không gây ra triệu chứng thị giác và được phát hiện trong quá trình khám mắt định kỳ.
- Chớp sáng (photopsia): Có thể xảy ra nếu rách võng mạc phát triển, thường được mô tả là những tia sáng lóe lên trong thời gian ngắn, đặc biệt là ở tầm nhìn ngoại vi.
- Ruồi bay: Sự xuất hiện hoặc gia tăng các vật thể trôi nổi (hình dạng nhỏ, tối, di chuyển trong tầm nhìn) có thể báo hiệu các biến chứng, chẳng hạn như rách võng mạc .
- Những thay đổi tinh tế về tầm nhìn ngoại vi: Ít phổ biến hơn, có thể mất dần hoặc đột ngột một phần tầm nhìn bên (ngoại vi) .
Thoái hóa điểm vàng, cận thị cao cũng là một yêu tố nguy cơ gây nên bệnh lý này tại võng mạc, ảnh hưởng đến võng mạc trung tâm (điểm vàng) và gây mất thị lực trung tâm. Các dấu hiệu và triệu chứng chính bao gồm:
- Tầm nhìn trung tâm mờ hoặc không rõ nét: Dần dần mất đi tầm nhìn trung tâm rõ nét, khiến việc nhìn thấy chi tiết hoặc nhận dạng khuôn mặt trở nên khó khăn .
- Méo hình: Các đường thẳng trông có vẻ gợn sóng hoặc cong (biến dạng thị giác) .
- Khó khăn khi đọc hoặc làm các công việc đòi hỏi thị lực tốt: Ngay cả khi đeo kính, việc đọc hoặc làm các công việc chi tiết khác vẫn có thể trở nên khó khăn .
- Cần ánh sáng mạnh hơn: Những người bị thoái hóa điểm vàng thường cần nhiều ánh sáng hơn khi làm việc gần hoặc đọc sách .
- Giảm khả năng nhận diện khuôn mặt hoặc phân biệt màu sắc: Mất thị lực trung tâm ảnh hưởng đến khả năng nhận diện khuôn mặt và nhận thức màu sắc .
- Khó thích nghi với ánh sáng yếu: Tầm nhìn ban đêm kém hoặc thích nghi chậm với môi trường tối .
Ở giai đoạn đầu, cả thoái hóa võng mạc ngoại biên và thoái hóa điểm vàng đều có thể không có triệu chứng rõ ràng và thường được phát hiện qua các lần khám mắt định kỳ. Khám mắt định kỳ rất quan trọng để phát hiện sớm, đặc biệt nếu bạn có các yếu tố nguy cơ như tuổi tác, cận thị cao hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh võng mạc .
Thoái hóa hoàng điểm
Biến chứng thoái hoá võng mạc do cận thị
Dưới đây là các biến chứng chính của thoái hóa võng mạc do cận thị:
- Rách võng mạc: Rách võng mạc là tình trạng võng mạc bị rách hoặc bị nứt, dẫn đến rò rỉ dịch từ trong nhãn cầu ra ngoài. Khi bị rách, bệnh nhân có thể gặp các hiện tượng như nhìn thấy các đốm sáng lóe lên hoặc “ruồi bay” (những đốm đen lơ lửng trước mắt). Nguy cơ: Rách võng mạc nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tình trạng bong võng mạc, gây mất thị lực nghiêm trọng và nguy cơ mù lòa.
- Bong võng mạc: Bong võng mạc là biến chứng nguy hiểm khi võng mạc bị tách khỏi vị trí ban đầu ở thành sau của mắt, làm ngăn cản sự truyền ánh sáng đến các tế bào thị giác và gây mất thị lực. Nếu không được phẫu thuật can thiệp kịp thời, bong võng mạc có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.
- Teo võng mạc: Teo võng mạc xảy ra khi các tế bào võng mạc bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến suy thoái và mất dần chức năng. Người bệnh có thể thấy thị lực giảm sút dần dần, hình ảnh mờ nhạt và mất khả năng nhìn rõ ở trung tâm tầm nhìn. Teo võng mạc là một trong những biến chứng nguy hiểm của thoái hóa võng mạc, có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.
Điều trị thoái hoá võng mạc do cận thị như thế nào?
Hiện nay, việc điều trị thoái hóa võng mạc do cận thị nặng gặp nhiều thách thức. Hiện không có thuốc nhỏ, thuốc uống hay phương pháp phẫu thuật nào có khả năng thay đổi chiều dài trục nhãn cầu hay làm dày lên lớp võng mạc đã bị mỏng đi.
Các phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc phòng ngừa và bảo vệ tế bào võng mạc.
Khi phát hiện có nguy cơ bong võng mạc, phương pháp laser quang đông sẽ được sử dụng để tăng cường kết dính giữa võng mạc và hắc mạc, giảm nguy cơ rách và bong võng mạc. Mục tiêu của việc điều trị bằng laser là ngăn chặn mất thị lực không hồi phục do bong võng mạc, không phải để cải thiện thị lực hiện tại.
Vì vậy, việc theo dõi định kỳ là rất quan trọng trong quá trình điều trị. Người bệnh nên khám mắt định kỳ để bác sĩ có thể phát hiện sớm các dấu hiệu nguy cơ và can thiệp kịp thời.
Phương pháp laser quang đông
Phòng tránh thoái hoá võng mạc do cận thị
Để giảm tác động của cận thị lên võng mạc thì lưu ý quan trọng nhất là hạn chế tăng độ cận và tái khám định kỳ phát hiện sớm tổn thương
Kiểm soát cận thị
- Kính áp tròng kiểm soát cận thị: Kính áp tròng đa tiêu cự hoặc kép đặc biệt (ví dụ: kính áp tròng MiSight 1 ngày) tạo ra độ lệch cận thị ngoại vi, giúp làm chậm quá trình giãn nhãn cầu bằng cách hội tụ ánh sáng trước võng mạc. Chúng có thể làm chậm quá trình tiến triển cận thị lên đến 59% .
- Phẫu thuật chỉnh hình giác mạc (Ortho-K): Kính áp tròng cứng thấm khí đeo qua đêm giúp định hình lại giác mạc tạm thời, cải thiện thị lực vào ban ngày và làm chậm quá trình kéo dài trục giác mạc khoảng 63% .
- Kính kiểm soát cận thị: Tròng kính đặc biệt có nhiều đoạn, chẳng hạn như tròng kính DIMS (Defocus Incorporated Multiple Segments), cũng có tác dụng làm giảm độ cận thị và đã được chứng minh là làm giảm sự tiến triển của cận thị khoảng 60%
- Thuốc nhỏ mắt atropine liều thấp: Thuốc nhỏ mắt atropine nồng độ thấp (0,01%–0,05%) được sử dụng thường xuyên trong nhiều năm đã được chứng minh là có hiệu quả làm chậm quá trình tiến triển cận thị ở trẻ em, với tác dụng phụ tối thiểu .
Theo dõi thường xuyên và can thiệp sớm
- Phát hiện sớm và theo dõi liên tục với bác sĩ chuyên khoa chăm sóc mắt để điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết là rất quan trọng để hạn chế sự tiến triển của cận thị và giảm các nguy cơ liên quan đến võng mạc .
- Những can thiệp này, đặc biệt là khi bắt đầu từ sớm trong thời thơ ấu, có thể làm giảm đáng kể sự kéo dài trục của mắt, từ đó làm giảm nguy cơ võng mạc mỏng đi, rách và bong võng mạc sau đó liên quan đến cận thị nặng.
Khám mắt định kỳ giúp phát hiện sớm nguy cơ thoái hoá võng mạc do cận thị
Trong bối cảnh ngày càng nhiều người mắc cận thị, thoái hóa võng mạc trở thành một vấn đề nghiêm trọng cần được quan tâm. Hiểu rõ nguyên nhân và các phương pháp điều trị là bước đầu tiên trong việc bảo vệ sức khỏe đôi mắt. Việc thăm khám định kỳ và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ nhãn khoa sẽ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và giảm thiểu nguy cơ mắc thoái hoá võng mạc do cận thị.
Bảo vệ đôi mắt trẻ thơ là ưu tiên hàng đầu. Vì vậy đừng chần chừ mà hãy đặt lịch khám tại vivision kid ngay hôm nay để được chăm sóc tốt nhất cho đôi mắt của trẻ!
