Nước muối sinh lý là dung dịch không còn xa lạ, đặc biệt là khi có con nhỏ bởi nó có nhiều tác dụng: Rửa mắt, rửa mũi, súc họng,… Tuy nhiên, hiện tượng lạm dụng nước muối sinh lý để rửa mắt hàng ngày rất phổ biến. Liệu việc làm này là đúng hay sai?

Có thể bạn chưa biết những điều sau về nước muối sinh lý

Nước muối sinh lý là gì?

Nước muối sinh lý còn được gọi là dung dịch Natri Clorid 0,9%, tức là trong 1 lít nước vừa đủ có 9 gam muối NaCl. Nó được sản xuất để đảm bảo tính chất đẳng trương, do đó áp suất thẩm thấu của nước muối sinh lý bằng với áp suất thẩm thấu của các loại dịch trong cơ thể người (ví dụ như máu, nước mắt,…).

Nước muối sinh lý gồm những loại nào?

Để dễ hình dùng, chúng tôi sẽ chia nước muối sinh lý được làm 3 loại theo quy cách sản xuất cũng như công dụng. Cụ thể là:

• Loại nước muối sinh lý dùng để tiêm, truyền vào tĩnh mạch. Đây là dạng được bào chế trong điều kiện hết sức nghiêm ngặt để đảm bảo tính vô khuẩn tuyệt đối, thường được sử dụng khi cần bổ sung dịch cho cơ thể;
• Loại nước muối sinh lý dùng để nhỏ mắt. Thông thường dạng này cũng được sản xuất trong điều kiện vô khuẩn, đóng gói trong các lọ chỉ dành riêng cho nhỏ mắt, không dùng theo các con đường khác. Một số hãng sản xuất có thể bào chế ra các sản phẩm với 2 mục đích là nhỏ mắt và nhỏ mũi;

Nước muối sinh lý nhỏ mắt và nhỏ mũi

• Loại nước muối sinh lý dùng để súc miệng họng, nhỏ tai, làm dung dịch để rửa vết thương,… Loại này không phải là dung dịch vô khuẩn, vì vậy không được dùng để tiêm truyền tĩnh mạch hay nhỏ mắt. 

Nước muối sinh lý để súc họng miệng

Có nên dùng nước muối sinh lý rửa mắt cho trẻ mỗi ngày không?

Nước muối sinh lý nhỏ mắt được sử dụng khi nào nào?

Thông thường, bạn có thể sử dụng dung dịch này để nhỏ mắt trong một số trường hợp như sau:

• Vệ sinh mắt: Có thể vệ sinh mắt bằng nước muối sinh lý, nhất là khi ra ngoài đường về, vừa tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, bụi bẩn, có rỉ mắt, tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, lông chó mèo, mỹ phẩm;
• Vệ sinh mắt khi bị bệnh lý: Nước muối sinh lý cũng được dùng khi gặp một số bệnh lý về mắt như viêm nhiễm tại mắt. Lúc này, nước muối sinh lý có tác dụng làm sạch mắt trước khi nhỏ các loại thuốc điều trị. Ngoài ra, khi mắc các bệnh lý như viêm bờ mi, viêm kết mạc, viêm giác mạc mắt sẽ thường có nhiều rỉ mắt, cần vệ sinh mắt sạch sẽ bằng nước muối sinh lý;
• Khi khô mắt: Nước muối sinh lý để nhỏ mắt có tính chất đẳng trương với nước mắt tự nhiên, tức là cùng áp suất thẩm thấu, nên cũng có công dụng làm dịu mắt, chống khô rát mắt, tạo cảm giác dễ chịu cho mắt, đặc biệt khi mắt thường xuyên phải điều tiết, làm việc trước màn hình máy tính trong thời gian dài. 

Các chuyên gia Nhãn khoa tại vivision kid khuyến cáo chỉ nên sử dụng nước muối sinh lý trong một số trường hợp cụ thể, tốt hơn hết là tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, không khuyến khích tự ý sử dụng hàng ngày trong thời gian dài, đặc biệt là cho trẻ em. Khuyến cáo này dựa vào các lý do sau:

• Khi nhỏ nước muối sinh lý trong thời gian dài sẽ làm mất lớp dịch tự nhiên của niêm mạc mắt gây khô mắt, kích ứng và mắt dễ bị viêm nhiễm;
• Niêm mạc mắt của trẻ em có đặc điểm là còn non yếu nên sẽ dễ bị tổn thương nếu sử dụng liên tục dung dịch này;
• Sử dụng nước muối sinh lý nhỏ mắt cho trẻ sơ sinh trong những ngày đầu sau sinh có tác dụng rửa sạch dịch ở mắt còn sót lại khi đẻ nhưng không nên dùng kéo dài;
• Rửa sai cách hoặc sai tư thế có thể gây tổn thương niêm mạc mắt của trẻ như rách, xước giác mạc, kết mạc và tăng nguy cơ nhiễm trùng mắt.

Thao tác sử dụng nước muối sinh lý cho trẻ đúng cách

Quy trình thực hiện nhỏ mắt: Để đảm bảo đạt hiệu quả điều trị tối ưu và tránh làm tổn thương trực tiếp cho mắt, tránh lây nhiễm chéo, cần tuân thủ các thao tác nhỏ mắt đúng cách bằng nước muối sinh lý như sau:

• Kiểm tra bao bì của lọ nước muối trước khi nhỏ để tránh nhầm lẫn với các loại nước muối sinh lý khác. Kiểm tra hạn sử dụng;
• Rửa sạch tay bằng xà phòng hoặc với nước sát khuẩn tay;
• Để trẻ ở tư thế nằm ngửa, có thể cần một người khác hỗ trợ giữ đầu trẻ;
• Nhỏ mắt: Dùng 1 ngón tay kéo nhẹ nhàng mi dưới ra ngoài và xuống dưới, để đảm bảo tạo một túi nhỏ giữa giác mạc và kết mạc mi dưới. Nhỏ nước muối sinh lý vào vị trí này, nhỏ từ từ từng giọt. Yêu cầu trẻ chớp mắt vài lần. Có thể lấy gạc sạch để lau rỉ mắt và thấm dung dịch bị tràn ra ngoài. Làm tương tự với mắt còn lại;
• Chú ý: Không sử dụng chung gạc cho 2 mắt để tránh lây nhiễm chéo. Không được để đầu lọ thuốc chạm trực tiếp lên mắt, tay hoặc chạm vào các bề mặt xung quanh, vì điều này có thể gây tổn thương mắt cũng như lây lan viêm nhiễm;
• Sau khi nhỏ mắt, cần vặn chặt nắp lọ nước muối sinh lý, bảo quản nơi khô ráo thoáng mát. Rửa lại tay sạch sẽ

Nhỏ nước muối sinh lý đúng cách để đảm bảo an toàn cho mắt

Khi sử dụng nước muối sinh lý để nhỏ mắt, bạn nên lưu ý một số vấn đề như:

• Không tự pha nước muối tại nhà để nhỏ mắt. Khi tự pha tại nhà sẽ không thể đảm bảo tính chất vô khuẩn và không đạt được tình trạng đẳng trương, ngoài ra còn có thể có những dị vật nhỏ do các hạt muối không hoàn toàn sạch. Vì vậy không những không có tác dụng điều trị mà còn làm mắt bị tổn thương, viêm nhiễm nặng thêm;
• Sử dụng đúng loại nước muối sinh lý dùng để nhỏ mắt, không sử dụng các loại nước muối sinh lý vệ sinh mũi họng, rửa vết thương để rửa mắt. Trên mỗi bao bì đều sẽ ghi rõ đây là dạng nào, dùng cho mục đích gì.

Với nhiều ưu điểm, nước muối sinh lý trở thành sản phẩm được nhiều người tiêu dùng lựa chọn. Mặc dù nước muối sinh lý dùng để nhỏ mắt có nhiều lợi ích nhưng không nên sử dụng hằng ngày vì có thể gây nhiều tác dụng không mong muốn.

Ngoài ra, ba mẹ cần lưu ý trước khi dùng bất cứ sản phẩm nào cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đều cần hỏi ý kiến chuyên gia để được tư vấn cụ thể.