Viễn thị bẩm sinh là tật khúc xạ phổ biến ở trẻ, viễn thị bẩm sinh ở trẻ em thường ảnh hưởng đến khả năng nhìn gần. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu về nguyên nhân gây viễn thị bẩm sinh cũng như các dấu hiệu nhận biết và các phương pháp điều trị hiệu quả.

Viễn thị bẩm sinh là gì?  

Viễn thị bẩm sinh là một tình trạng khúc xạ mắt mà trẻ mắc phải từ khi mới sinh ra. Đây là hiện tượng mắt không thể tập trung ánh sáng chính xác lên võng mạc, đặc biệt khi nhìn các vật ở gần. Trong mắt bình thường, ánh sáng sẽ hội tụ đúng trên võng mạc. Tuy nhiên, đối với mắt viễn thị bẩm sinh ở trẻ em, điểm hội tụ ánh sáng nằm phía sau võng mạc, khiến hình ảnh trở nên mờ nhạt.

Viễn thị bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai mắt của trẻ. Mức độ viễn thị có thể dao động từ nhẹ, trung bình đến nặng, và nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như nhược thị hoặc lác/lé mắt.

Viễn thị bẩm sinh là tình trạng khúc xạ mắt phổ biến ở trẻ em

Nguyên nhân gây viễn thị bẩm sinh ở trẻ em

Viễn thị bẩm sinh ở trẻ em có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra. Hiểu rõ về các nguyên nhân gây viễn thị bẩm sinh sẽ giúp phụ huynh và bác sĩ có biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn. Dưới đây là những nguyên nhân chính:

Di truyền:

• Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển viễn thị bẩm sinh.
• Trẻ có cha mẹ hoặc anh chị em bị viễn thị có nguy cơ cao hơn mắc bệnh.
• Một số gen đặc biệt có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của mắt, dẫn đến tình trạng viễn thị bẩm sinh.

Cấu trúc giải phẫu của mắt:

• Trục nhãn cầu ngắn: Chiều dài trục nhãn cầu ngắn hơn bình thường, khiến ánh sáng hội tụ phía sau võng mạc.
• Giác mạc phẳng: Độ cong của giác mạc không đủ để hội tụ ánh sáng chính xác trên võng mạc.
• Thủy tinh thể phẳng: Độ cong hoặc vị trí của thủy tinh thể không phù hợp, ảnh hưởng đến khả năng hội tụ ánh sáng.

Yếu tố môi trường và lối sống:

• Thiếu ánh sáng tự nhiên trong giai đoạn phát triển của mắt.
• Không đủ thời gian hoạt động ngoài trời trong những năm đầu đời.
• Chế độ dinh dưỡng thiếu hụt các vitamin và khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của mắt.

Sinh non:

• Trẻ sinh non có nguy cơ cao mắc các vấn đề về thị lực, bao gồm cả viễn thị bẩm sinh.
• Sự phát triển không hoàn chỉnh của các cấu trúc mắt ở trẻ sinh non có thể dẫn đến tình trạng này.

Các bệnh lý liên quan:

• Một số hội chứng di truyền như hội chứng Down có thể làm tăng nguy cơ viễn thị bẩm sinh.
• Các bệnh lý ảnh hưởng đến sự phát triển của mắt trong giai đoạn bào thai cũng có thể gây ra tình trạng này.

Hiểu rõ về các nguyên nhân gây viễn thị bẩm sinh ở trẻ em giúp phụ huynh và bác sĩ có thể phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời. Điều này đặc biệt quan trọng vì việc điều trị sớm có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của trẻ.

Dấu hiệu viễn thị bẩm sinh

Nhận biết sớm các dấu hiệu viễn thị bẩm sinh ở trẻ em là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời và hiệu quả. Vì vậy, cha mẹ cần chú ý quan sát các hoạt động hàng ngày của trẻ để phát hiện sớm các dấu hiệu viễn thị bẩm sinh như:

• Trẻ thường xuyên nheo mắt, đỏ mắt hoặc dụi mắt liên tục khi tập trung vào đồ chơi, sách vở, hoặc xem TV do khả năng nhìn gần bị suy giảm.
• Trẻ có thể than phiền về việc mỏi mắt, khô mắt vì phải điều tiết quá mức khi nhìn gần.
• Việc nhìn mờ kéo dài có thể khiến trẻ mất tập trung, không muốn học bài hoặc không chịu ngồi học lâu, dẫn đến kết quả học tập giảm sút.
• Mắt trẻ có xu hướng lệch vào trong, biểu hiện tương tự như bị lác/lé trong.

Điều quan trọng cần lưu ý là không phải tất cả trẻ em bị viễn thị bẩm sinh đều thể hiện tất cả các dấu hiệu này. Một số trẻ có thể chỉ có một vài triệu chứng, trong khi những trẻ khác có thể không có biểu hiện rõ ràng nào. Đó là lý do tại sao việc kiểm tra mắt định kỳ cho trẻ em là rất quan trọng, đặc biệt là trong những năm đầu đời.

Nếu phụ huynh nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số này ở con mình, nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ nhãn khoa để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác. Việc phát hiện nguyên nhân gây viễn thị bẩm sinh và điều trị sớm viễn thị bẩm sinh có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và đảm bảo sự phát triển thị lực tốt nhất cho trẻ.

Nhận biết các dấu hiệu viễn thị bẩm sinh ở trẻ em là rất quan trọng

Viễn thị bẩm sinh ở trẻ em có nguy hiểm không?

Viễn thị bẩm sinh, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sự phát triển thị giác và chất lượng cuộc sống của trẻ. Dưới đây là những nguy hiểm tiềm ẩn của viễn thị bẩm sinh:

Nhược thị (Amblyopia): Còn gọi là “mắt lười”, là tình trạng thị lực của một hoặc cả hai mắt không phát triển bình thường.

• Nguyên nhân: Não ưu tiên xử lý hình ảnh từ mắt khỏe mạnh hơn, dẫn đến sự phát triển thị giác không đồng đều.
• Hậu quả: Nếu không được điều trị sớm (trước 7-8 tuổi), nhược thị có thể vĩnh viễn không hồi phục được.

Lác mắt (Strabismus): Là tình trạng hai mắt không nhìn cùng một hướng.

• Nguyên nhân: Do cơ mắt phải làm việc quá sức để điều tiết, dẫn đến mất cân bằng.
• Hậu quả: Ảnh hưởng đến thị giác hai mắt, gây khó khăn trong việc ước lượng khoảng cách và độ sâu.

Chậm phát triển nhận thức và vận động:

• Trẻ gặp khó khăn trong việc học đọc, viết và các kỹ năng vận động tinh.
• Có thể ảnh hưởng đến sự phát triển tổng thể và kết quả học tập của trẻ.
• Gây ảnh hưởng tâm lý, trẻ có thể cảm thấy tự ti, thiếu tự tin trong cuộc sống hàng ngày.

Đau đầu và mỏi mắt:

• Trẻ thường xuyên bị đau đầu và mỏi mắt do phải cố gắng điều tiết liên tục.
• Có thể dẫn đến giảm khả năng tập trung và hiệu suất học tập.

Tăng nguy cơ các bệnh lý về mắt khác:

Viễn thị không được điều trị có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác như tăng nhãn áp hoặc bong võng mạc trong tương lai.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là hầu hết các nguy hiểm này có thể được ngăn ngừa hoặc giảm thiểu nếu viễn thị bẩm sinh được phát hiện và điều trị sớm. Các phương pháp điều trị hiện đại như đeo kính, sử dụng kính áp tròng, hoặc trong một số trường hợp là phẫu thuật, có thể giúp trẻ phát triển thị lực bình thường và tránh được các biến chứng nghiêm trọng. Với sự quan tâm và can thiệp kịp thời, trẻ bị viễn thị bẩm sinh vẫn có thể phát triển thị lực tốt và có một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc.

Các phương pháp chữa viễn thị bẩm sinh an toàn, hiệu quả

Viễn thị bẩm sinh có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào mức độ viễn thị, tuổi của trẻ và các yếu tố khác. Dưới đây là các phương pháp chữa trị phổ biến:

Đeo kính viễn thị

Một giải pháp đơn giản và phổ biến là đeo kính gọng hoặc kính áp tròng để điều chỉnh điểm hội tụ của hình ảnh khi ánh sáng đi vào mắt. Bệnh nhân có thể sử dụng kính khi làm việc ở cự ly gần như đọc sách, xem TV hoặc dùng máy tính.

Khi lựa chọn kính viễn thị, nên ưu tiên tròng kính phi cầu với độ chiết suất cao (aspheric high-index lenses), đặc biệt cho những người bị viễn nặng. Loại tròng này mỏng và nhẹ hơn so với tròng kính thông thường. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tròng kính phi cầu có độ chiết suất cao sẽ phản chiếu ánh sáng nhiều hơn. Vì thế, bệnh nhân nên chọn tròng kính có lớp phủ chống lóa để giảm thiểu sự phản chiếu và tăng tính thẩm mỹ.

Đối với trẻ em, tròng kính nên được làm từ vật liệu polycarbonate, vừa nhẹ, vừa chống va đập tốt. Phụ huynh cũng nên cân nhắc lựa chọn loại tròng kính quang học có khả năng tự động chuyển màu sẫm khi ra nắng để bảo vệ mắt trẻ khi hoạt động ngoài trời.

Phẫu thuật điều trị viễn thị

Các phương pháp phẫu thuật phổ biến hiện nay để điều trị viễn thị bao gồm LASIK (Laser-assisted in-situ keratomileusis), LASEK (Laser-assisted subepithelial keratectomy), PRK (Photorefractive keratectomy), và CK (Conductive keratoplasty). Mục tiêu của những phương pháp này là điều chỉnh độ cong của giác mạc, giúp hình ảnh được hội tụ chính xác lên võng mạc. 

Tuy nhiên, chi phí thực hiện các phương pháp này còn khá cao và không phải ai cũng phù hợp để phẫu thuật. Đặc biệt, những người mắc các bệnh lý về mắt như viêm kết mạc, viêm giác mạc, viêm màng bồ đào, hoặc những trường hợp như giác mạc hình nón và phụ nữ đang cho con bú không nên thực hiện phẫu thuật. 

Hơn nữa, phẫu thuật chỉ giúp bệnh nhân không cần đeo kính mà không điều trị dứt điểm nguyên nhân gây viễn thị bẩm sinh.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cần dựa trên đánh giá cụ thể của bác sĩ nhãn khoa về tình trạng của bệnh nhân. Trong nhiều trường hợp, có thể cần kết hợp nhiều phương pháp để đạt hiệu quả tối ưu. Điều quan trọng là phát hiện và can thiệp sớm để đảm bảo sự phát triển thị giác tốt nhất cho trẻ.

Những điều bố mẹ cần lưu ý khi chăm sóc trẻ bị viễn thị bẩm sinh

Chăm sóc trẻ bị viễn thị bẩm sinh đòi hỏi sự kiên nhẫn và chú ý đặc biệt từ phía cha mẹ. Dưới đây là những điều quan trọng cần lưu ý:

Tuân thủ phác đồ điều trị:

• Đảm bảo trẻ đeo kính gọng hoặc kính áp tròng đúng cách và thường xuyên theo chỉ định của bác sĩ.
• Không tự ý thay đổi độ kính hoặc ngừng sử dụng kính mà không có sự đồng ý của bác sĩ.
• Thực hiện đầy đủ các bài tập huấn luyện thị giác (nếu có) theo hướng dẫn.

Tạo môi trường học tập và sinh hoạt phù hợp:

• Đảm bảo ánh sáng đầy đủ khi trẻ đọc sách, làm bài tập hoặc chơi game.
• Khuyến khích trẻ giữ khoảng cách phù hợp khi đọc sách hoặc sử dụng thiết bị điện tử (khoảng 30-40cm).
• Đặt màn hình máy tính hoặc tivi ở vị trí thấp hơn tầm mắt của trẻ để giảm căng thẳng cho mắt.

Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử:

• Áp dụng quy tắc 20-20-20: Sau mỗi 20 phút nhìn gần, nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây.
• Giới hạn thời gian sử dụng thiết bị điện tử, đặc biệt là trước khi đi ngủ.
• Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động không liên quan đến màn hình.

Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ:

• Cung cấp chế độ ăn giàu vitamin A, C, E và kẽm để hỗ trợ sức khỏe mắt.
• Bổ sung các thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, hạt lanh, và quả óc chó.
• Khuyến khích trẻ uống đủ nước để giữ cho mắt luôn được hydrat hóa.

Thực hiện các bài tập mắt đơn giản:

• Hướng dẫn trẻ thực hiện các bài tập mắt đơn giản như nhìn gần – nhìn xa, di chuyển mắt theo hình số 8.
• Thực hiện các bài tập này 2-3 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 5-10 phút.

Theo dõi và đánh giá thường xuyên:

• Quan sát các dấu hiệu bất thường như nheo mắt, nghiêng đầu khi nhìn, hoặc than phiền về mỏi mắt.
• Đưa trẻ đi khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ, thường là 3-6 tháng một lần.
• Cập nhật bác sĩ về bất kỳ thay đổi nào trong thói quen hoặc hành vi của trẻ liên quan đến thị lực.

Bảo quản và vệ sinh kính đúng cách:

• Hướng dẫn trẻ cách tháo, lắp và vệ sinh kính đúng cách.
• Chuẩn bị hộp đựng kính và dung dịch vệ sinh phù hợp.
• Kiểm tra kính thường xuyên để đảm bảo không bị xước hoặc hỏng.

Việc chăm sóc trẻ bị viễn thị bẩm sinh đòi hỏi sự kiên trì và nhất quán. Bằng cách tuân thủ các lưu ý trên, cha mẹ có thể giúp trẻ phát triển thị lực tốt nhất có thể và giảm thiểu các tác động tiêu cực của viễn thị đến cuộc sống hàng ngày của trẻ.

Chăm sóc trẻ bị viễn thị bẩm sinh cần sự chú ý đặc biệt từ phía cha mẹ

Để biết thêm thông tin chi tiết hoặc cần hỗ trợ về tình trạng viễn thị bẩm sinh ở trẻ em, hãy đặt lịch khám tại vivision để được các chuyên gia thăm khám và tư vấn trực tiếp.