Dưới đây là 6 thắc mắc thường gặp về nhược thị, từ nguyên nhân gây ra đến các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả cho con em của mình một cách tốt nhất.

Hiểu rõ về nhược thị 

Nhược thị ở trẻ

Cùng hiểu rõ về nhược thị dưới đây:

Nhược thị là gì 

Nhược thị còn được gọi là mắt lười, đây là tình trạng thị lực bị suy giảm  ở một hoặc cả hai mắt mà sử dụng kính hoặc kính áp tròng thông thường không thể khắc phục. Điều này xảy ra khi não và mắt không phối hợp hiệu quả, khiến não ưu tiên sử dụng mắt có thị lực tốt hơn và bỏ qua tín hiệu từ mắt yếu hơn. Nếu không được điều trị sớm, nhược thị có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.

cơ chế gây nhược thị 

Nhược thị hình thành khi có sự rối loạn trong quá trình phát triển thị giác. 

Trong giai đoạn đầu đời, não bộ cần phải học cách nhìn bằng cách tiếp nhận thông tin rõ ràng từ cả hai mắt.  Nếu một mắt của bạn  bị mờ vì các vấn đề như mắt lác  (mắt lé), tật khúc xạ cao, hoặc sự cản trở tầm nhìn (như đục thủy tinh thể), não sẽ dần không sử dụng mắt yếu, dẫn đến nhược thị.

6 câu hỏi thường gặp về nhược thị

Nhược thị là tình trạng phổ biến

Dưới đây là 6 câu hỏi thường gặp về nhược thị:

Nhược thị có phổ biến không?

Nhược thị là một tình trạng khá phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng tầm 1%–5% trẻ em trên toàn thế giới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 19 triệu trẻ em dưới 15 tuổi bị suy giảm thị lực, trong đó có 12 triệu trẻ bị ảnh hưởng do tật khúc xạ không được điều chỉnh và nhược thị. Con số này thể hiện sự cần thiết của việc phát hiện và điều trịkịp thời nhược thị  nhằm ngăn ngừa các biến chứng lâu dài.

Nhược thị là một tình trạng phổ biến không  những chỉ làm giảm chất lượng thị lực mà còn ảnh hưởng lớn đến sự phát triển nhận thức và các kỹ năng của trẻ. Trẻ em bị nhược thị sẽ có thể gặp nhiều khó khăn trong quá trình học tập, tham gia các hoạt động xã hội và nguy hiểm hơn là có nguy cơ cao bị tai nạn. Tại các quốc gia đang phát triển, do điều kiện chăm sóc y tế hạn chế, tỷ lệ trẻ em mắc nhược thị có thể cao hơn, và nhiều trường hợp không được phát hiện sớm hoặc không được điều trị đầy đủ.

Điều này nhấn mạnh sự quan trọng của việc kiểm tra thị lực thường xuyên, định kỳ cho trẻ em ngay từ nhỏ, nhằm kịp thời  phát hiện và điều trị các vấn đề về nhược thị và các tật khúc xạ khác.

Nguyên nhân gây nhược thị là gì?

Nhược thị có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng nguyên nhân phổ biến nhất là sự mất cân bằng hoặc thiếu đồng bộ trong quá trình phát triển thị giác. Dưới đây là ba những chính gây ra nhược thị:

Lác mắt (Mắt lé):

Lác mắt là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của nhược thị. Khi hai mắt không nhìn thẳng hàng với nhau, não sẽ ưu tiên sử dụng mắt có hình ảnh rõ hơn và bỏ qua mắt bị lệch, dẫn đến mắt lệch bị nhược thị. Điều này có thể sẽ xảy ra do sự mất cân bằng trong cơ điều khiển chuyển động của mắt.

Tật khúc xạ không được điều chỉnh (như cận thị, viễn thị, loạn thị):

Khi một mắt có tật khúc xạ cao hơn mắt còn lại, hình ảnh từ mắt đó sẽ mờ hơn, khiến não ưu tiên sử dụng mắt nhìn rõ hơn. Nếu không điều chỉnh kịp thời và không đúng cách, các tật khúc xạ sẽ làm yếu mắt và có thể dẫn đến tình trạng nhược thị.

Cản trở tầm nhìn (như đục thủy tinh thể, sụp mí mắt):

Các vấn đề cấu trúc của mắt, chẳng hạn như đục thủy tinh thể bẩm sinh, sụp mí mắt, hoặc các bệnh lý khác, có thể cản trở ánh sáng đến võng mạc, khiến cho mắt không phát triển được một cách bình thường. Những trở ngại này sẽ làm giảm chất lượng của hình ảnh được truyền đến não, nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng nhược thị .

Tất cả các nguyên nhân này đều có thể gây ra tình trạng mất kết nối thị giác giữa não và mắt, dẫn đến việc mắt không phát triển đầy đủ chức năng, gây suy giảm thị lực nghiêm trọng.

Nhược thị có nguy hiểm không?

Nhược thị là một tình trạng nghiêm trọng, vì đây là nguyên nhân hàng đầu gây mất thị lực ở trẻ em. Nếu không được khám và điều trị sớm, nhược thị có thể dẫn đến suy giảm thị lực vĩnh viễn. Bởi vì nhược thị không thể tự khỏi, việc can thiệp sớm là rất quan trọng để đảm bảo rằng thị lực của trẻ không bị ảnh hưởng lâu dài.

Nguy cơ từ nhược thị nằm ở chỗ tình trạng này phát triển âm thầm, thường không có dấu hiệu rõ ràng mà phụ huynh có thể nhận ra ngay. Trẻ có thể không phân biệt đươc về thị lực giữa hai mắt và không thông báo cho người lớn.

 Điều này làm chậm quá trình chẩn đoán và điều trị, khiến não dần bỏ qua tín hiệu từ mắt yếu. Khi tình trạng này kéo dài, mắt yếu không được kích thích sẽ mất khả năng phát triển thị lực, và sự suy giảm này có thể không thể hồi phục được nếu bỏ lỡ giai đoạn điều trị quan trọng trong những năm đầu đời.

Ngoài ra, nhược thị còn có tác động nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của trẻ.. Trẻ bị nhược thị thường gặp khó khăn trong học tập, tham gia các hoạt động thể chất, và gặp khó khăn  trong việc phát triển khả năng nhận thức và thị giác. Về lâu dài, tình trạng này có thể làm giảm khả năng hòa nhập xã hội và ảnh hưởng đến khả năng nghề nghiệp trong tương lai.

Việc phát hiện và điều trị sớm không chỉ giúp khôi phục thị lực mà còn giúp trẻ tránh được các biến chứng tâm lý và xã hội do sự hạn chế về thị lực gây ra.

Làm sao để điều trị nhược thị ở trẻ em?

Điều trị nhược thị ở trẻ em yêu cầu sự can thiệp sớm và kiên nhẫn, với mục tiêu kích thích mắt yếu phát triển lại khả năng thị giác. Phương pháp điều trị nhược thị:

Chỉnh kính (Kính điều chỉnh):

Việc đầu tiên trong điều trị nhược thị là điều chỉnh các tật khúc xạ (như cận thị, viễn thị, hoặc loạn thị) bằng cách sử dụng kính đeo mắt hoặc kính áp tròng. Nếu một mắt có tật khúc xạ nặng hơn mắt còn lại, kính điều chỉnh sẽ giúp cải thiện chất lượng hình ảnh mà mắt yếu nhìn thấy. Kính có thể được kê đơn dựa trên tình trạng khúc xạ của mỗi trẻ, giúp tạo điều kiện cho cả hai mắt hoạt động đều đặn và cân bằng.

Bịt mắt (Liệu pháp bịt mắt):

Liệu pháp bịt mắt là một trong những phương pháp phổ biến nhất để điều trị nhược thị, thường còn được gọi là “trừng phạt mắt.”. Phương pháp này yêu cầu sẽ bịt bên mắt khỏe để bắt buộc não phải sử dụng mắt yếu. Việc bịt mắt có thể sẽ được thực hiện trong một vài giờ mỗi ngày, tùy theo mức độ nhược thị.

 Phương pháp này giúp kích thích mắt yếu và dần dần cải thiện khả năng thị lực. Tuy nhiên, liệu pháp này đòi hỏi sự kiên nhẫn từ phía phụ huynh và trẻ, vì việc phải bịt mắt khỏe trong thời gian dài có thể gây khó chịu và mất tập trung.

Atropine (Phạt bằng thuốc):

Atropine là một loại thuốc nhỏ mắt được sử dụng để làm mờ mắt khỏe tạm thời, tương tự như việc bịt mắt. Khi nhỏ atropine vào bên mắt khỏe, mắt này sẽ bị mờ đi, bắt buộc trẻ phải sử dụng bên mắt yếu.Phương pháp này thường sẽ được sử dụng thay thế hoặc bổ sung cho liệu pháp bịt mắt, đặc biệt khi trẻ cảm thấy không thoải mái với việc đeo băng mắt. Atropine có thể được sử dụng hàng ngày hoặc theo lịch trình do bác sĩ chỉ định.

Nhược thị có điều trị được ở người lớn không? 

Nhược thị thường được điều trị hiệu quả nhất ở trẻ em, đặc biệt trong giai đoạn mà não bộ đang phát triển mạnh mẽ.. Ở người lớn, việc điều trị nhược thị vẫn có thể thực hiện, nhưng tỷ lệ thành công thường không cao như ở trẻ nhỏ. Lý do là vì khi lớn lên, khả năng điều chỉnh và phát triển thị lực của não bộ đã giảm, dẫn đến việc phục hồi thị lực ở mắt yếu trở nên khó khăn hơn.

Khả năng phục hồi hạn chế:

Ở trẻ em, đặc biệt là những trẻ dưới 7–9 tuổi, não bộ có khả năng “nhựa hóa” cao, nghĩa là có thể học hỏi và thích nghi với các kích thích từ môi trường xung quanh, bao gồm cả sự kích thích thị giác từ mắt yếu. Khi trẻ em được điều trị sớm (bằng kính chỉnh tật khúc xạ, bịt mắt, hoặc atropine), não bộ có thể điều chỉnh và tăng cường tín hiệu từ mắt yếu. Tuy nhiên, khi bước vào tuổi trưởng thành, khả năng này suy giảm đáng kể, dẫn đến việc điều trị nhược thị kém hiệu quả hơn.

Tỷ lệ thành công thấp:

Điều trị nhược thị ở người lớn vẫn có thể mang lại một số cải thiện nhất định, nhưng tỷ lệ thành công không cao và thường không đạt được thị lực tối ưu như ở trẻ em. Điều này có nghĩa là, mặc dù có thể tăng nhẹ độ nhìn của mắt yếu, nhưng rất khó để đạt được sự cân bằng hoàn toàn giữa hai mắt. Các phương pháp như sử dụng kính chỉnh hoặc liệu pháp hình ảnh đôi khi vẫn mang lại cải thiện, nhưng yêu cầu sự kiên nhẫn và thực hiện đều đặn.

Điều trị càng sớm, hiệu quả càng cao:

Nhược thị là một trong những vấn đề thị lực cần can thiệp càng sớm càng tốt. Những trường hợp được phát hiện và điều trị trong những năm đầu đời có cơ hội cao để khôi phục hoàn toàn hoặc cải thiện đáng kể thị lực. Khi việc điều trị bị trì hoãn đến tuổi trưởng thành, quá trình phục hồi trở nên khó khăn hơn vì não bộ không còn khả năng điều chỉnh linh hoạt như trước.

Nhược thị có tái phát không?

Nhược thị có khả năng tái phát sau khi quá trình điều trị kết thúc. Mặc dù trẻ có thể có được sự cải thiện rõ rệt về thị lực, nhưng không có gì đảm bảo rằng tình trạng này sẽ không trở lại. Để ngăn ngừa sự tái phát, việc theo dõi liên tục và kiểm tra thị lực định kỳ là rất quan trọng.

Khả Năng Tái Phát: Sau khi điều trị nhược thị, đặc biệt là khi trẻ ngừng đeo kính điều chỉnh hoặc dừng liệu pháp bịt mắt, tình trạng nhược thị có thể tái phát. Điều này có thể xảy ra khi mắt yếu không nhận được đủ kích thích thị giác cần thiết hoặc khi không còn được giám sát thường xuyên. Não có thể trở lại thói quen bỏ qua tín hiệu từ mắt yếu, dẫn đến tình trạng thị lực giảm sút.

Tầm Quan Trọng Của Theo Dõi Liên Tục: Một yếu tố quyết định cho sự thành công lâu dài trong điều trị nhược thị là việc theo dõi và kiểm tra thị lực định kỳ sau khi điều trị. Phụ huynh cần chú ý đến các dấu hiệu tái phát, như việc trẻ nghiêng đầu khi nhìn, không tập trung vào một mắt, hoặc gặp khó khăn trong các hoạt động yêu cầu sự tập trung thị giác. Những dấu hiệu này có thể cho thấy nhược thị đang trở lại.

Điều Trị Lặp Lại Nếu Cần Thiết: Trong nhiều trường hợp, nhược thị cần được điều trị lặp lại. Một số trẻ có thể phải tiếp tục điều trị cho đến khi 10 tuổi hoặc lâu hơn để đảm bảo rằng mắt yếu đã phát triển đầy đủ chức năng và ngăn ngừa tái phát. Quá trình điều trị nhược thị không chỉ nhằm cải thiện tạm thời mà còn cần có sự duy trì và theo dõi liên tục để đạt được kết quả bền vững.

Yếu tố nguy cơ tái phát: Trẻ em gặp phải các vấn đề về tật khúc xạ nặng hoặc mắt lác có thể đối mặt với nguy cơ tái phát nhược thị cao hơn. Trong những trường hợp như vậy, phụ huynh cần thực hiện các biện pháp duy trì liên tục, chẳng hạn như cho trẻ tiếp tục đeo kính điều chỉnh, tiến hành kiểm tra mắt định kỳ, và có thể tái áp dụng phương pháp điều trị bằng mắt hoặc atropine nếu cần.

Nếu không duy trì giám sát sau khi kết thúc điều trị, nhược thị có thể tái phát Theo dõi thường xuyên và điều trị kịp thời nếu có dấu hiệu tái phát là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa tình trạng này quay lại. Trong một số trường hợp, việc điều trị có thể kéo dài cho đến khi trẻ trưởng thành để đảm bảo thị lực ổn định.

Hãy đặt lịch tại vivision để các chuyên gia khám và tư vấn