Bệnh nhược thị, hay còn gọi là mắt lười, là một tình trạng giảm thị lực phổ biến, chủ yếu xảy ra ở trẻ em. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu kỹ hơn về bệnh nhược thị, nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng và cách phòng ngừa.

Tìm hiểu chung về nhược thị

Bệnh nhược thị là một vấn đề thị lực thường gặp ở trẻ em. Khi mắc nhược thị, một hoặc cả hai mắt của trẻ không thể phát triển thị lực bình thường, dẫn đến tình trạng suy giảm thị lực ngay cả khi không có tổn thương mắt rõ ràng. Trẻ nhỏ thường không thể tự nhận ra mình mắc bệnh, khiến việc phát hiện và điều trị kịp thời trở nên rất quan trọng.

Điểm đặc biệt của bệnh nhược thị là dù mắt không gặp phải vấn đề về cấu trúc, nhưng hệ thống thần kinh và não bộ không tiếp nhận đúng hình ảnh từ mắt bị ảnh hưởng. Do đó, nếu không can thiệp kịp thời, thị lực của mắt nhược thị sẽ dần dần giảm sút và thậm chí có thể mất thị lực hoàn toàn.

Bệnh nhược thị ở trẻ

Nhược thị là gì?

Bệnh nhược thị, hay còn gọi là mắt lười, là hiện tượng suy giảm thị lực ở một hoặc cả hai mắt mà không thể điều chỉnh bằng kính. Bệnh thường phát triển khi có sự bất thường trong quá trình kết nối giữa mắt và não trong giai đoạn phát triển thị lực. Khi một mắt hoặc cả hai mắt không nhận được hình ảnh rõ ràng, não sẽ không xử lý đúng thông tin hình ảnh từ mắt đó, dẫn đến suy giảm thị lực.

Bệnh nhược thị có thể xảy ra từ lúc mới sinh hoặc phát triển trong giai đoạn sơ sinh và đầu thời thơ ấu. Nếu không được điều trị kịp thời, nhược thị có thể dẫn đến suy giảm thị lực vĩnh viễn, điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của trẻ sau này.

Các loại nhược thị

Bệnh nhược thị được phân thành ba loại chính theo nguyên nhân là nhược thị do lác mắt, nhược thị do bất đồng khúc xạ, nhược thị do bệnh lý ở mắt

Bệnh nhược thị cũng có thể được phân loại dựa trên mức độ ảnh hưởng đến thị lực. Có ba loại chính:

• Nhược thị nhẹ: Thị lực giảm nhẹ, thường không gây cản trở quá lớn trong sinh hoạt hàng ngày, nhưng có thể gặp khó khăn khi nhìn các chi tiết nhỏ hoặc xa.
• Nhược thị trung bình: Thị lực giảm đáng kể, khiến việc nhìn rõ các vật thể ở gần và xa trở nên khó khăn hơn. Người mắc nhược thị trung bình thường phải dựa vào các công cụ hỗ trợ như kính để cải thiện tầm nhìn.
• Nhược thị nặng: Thị lực bị suy giảm nghiêm trọng, thậm chí có thể gây mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn ở mắt bị ảnh hưởng. Trường hợp này cần can thiệp y tế tích cực để điều trị.

Nguyên nhân dẫn đến nhược thị

Bệnh nhược thị có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng chủ yếu là do bốn yếu tố chính dưới đây:

• Lác mắt: Đây là tình trạng hai mắt không nhìn thẳng về cùng một hướng. Khi gặp phải lác mắt, não bộ thường bỏ qua tín hiệu từ một trong hai mắt để tránh tình trạng nhìn đôi, dẫn đến nhược thị ở mắt bị não “lơ” đi. Nếu không được điều trị kịp thời, mắt bị bỏ qua có thể không phát triển thị lực bình thường, khiến tình trạng bệnh nhược thị trở nên nghiêm trọng hơn.
• Bất đồng khúc xạ: Khi hai mắt có độ cận, viễn, hoặc loạn thị chênh lệch quá lớn, não sẽ ưu tiên xử lý hình ảnh từ mắt có thị lực tốt hơn. Kết quả là mắt yếu hơn không phát triển đầy đủ khả năng thị giác, dẫn đến bệnh nhược thị. Điều này thường xảy ra mà không có dấu hiệu rõ ràng và chỉ được phát hiện qua các đợt khám mắt định kỳ.
• Tật khúc xạ không được điều trị: Các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị hoặc loạn thị nếu không được điều chỉnh kịp thời có thể dẫn đến bệnh nhược thị. Điều này là do mắt bị tật không thể nhận đủ ánh sáng để hình thành hình ảnh rõ ràng, khiến não không sử dụng tín hiệu từ mắt đó.
• Các bệnh lý về mắt: Các bệnh bẩm sinh như đục thủy tinh thể, sụp mí mắt, hoặc sẹo giác mạc đều có khả năng cản trở sự phát triển của thị lực, gây ra nhược thị. Những bất thường về cấu trúc mắt này cần được phát hiện và can thiệp sớm để ngăn chặn bệnh nhược thị trở nên nghiêm trọng.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh nhược thị

Nhược thị có di truyền không?

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh nhược thị có liên quan đến yếu tố di truyền. Nếu gia đình có tiền sử về các rối loạn thị lực, đặc biệt là lác mắt, nguy cơ trẻ mắc bệnh nhược thị sẽ cao hơn đáng kể. Tuy nhiên, bệnh nhược thị không tuân theo một mô hình di truyền đơn giản mà là một tình trạng phức tạp, do sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và các tác nhân từ môi trường. 

Việc mang gen có nguy cơ không có nghĩa là trẻ chắc chắn sẽ phát triển bệnh nhược thị. Các yếu tố môi trường, chẳng hạn như việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời các vấn đề khúc xạ hoặc lác mắt, đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Khía cạnh di truyền của bệnh nhược thị không phải chỉ do một gen duy nhất quyết định, mà là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Nhiều gen khác nhau ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ thống thị giác, và khi đi kèm với các yếu tố môi trường như lệch mắt hoặc tật khúc xạ không đều, bệnh nhược thị có thể xuất hiện. Trẻ sinh non hoặc những trẻ có sự phát triển chậm về mặt thể chất cũng nằm trong nhóm có nguy cơ mắc nhược thị cao hơn.

Nhược thị có di truyền không?

Chủ động phòng ngừa nhược thị

Phòng ngừa bệnh nhược thị là một việc làm quan trọng và cần thiết, đặc biệt là với những trẻ có nguy cơ cao. Nếu phát hiện nhược thị sớm, việc điều trị sẽ đạt hiệu quả cao hơn, giúp trẻ phát triển thị lực bình thường và tránh được những hậu quả nghiêm trọng về sau.

Khám sàng lọc thị lực định kỳ: Để phòng ngừa mắt bị nhược thị, phụ huynh nên đưa trẻ đi khám sàng lọc thị lực định kỳ, ngay từ khi trẻ còn nhỏ. Việc kiểm tra mắt thường xuyên giúp phát hiện sớm các bất thường về thị lực và can thiệp kịp thời trước khi bệnh nhược thị phát triển quá mức.

Điều chỉnh tật khúc xạ đúng cách: Nếu trẻ bị các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị hoặc loạn thị, việc điều chỉnh bằng kính gọng hoặc kính áp tròng là vô cùng cần thiết. Trẻ nhỏ cần được đo mắt và chỉnh kính sớm để đảm bảo mắt phát triển bình thường.

Theo dõi các dấu hiệu bất thường: Phụ huynh cần chú ý theo dõi các dấu hiệu bất thường ở trẻ như nheo mắt, nghiêng đầu khi nhìn hoặc mắt bị lác. Đây có thể là những dấu hiệu sớm của bệnh nhược thị mà trẻ không thể tự nhận biết.

Đối với những gia đình có nguy cơ cao bị nhược thị, việc theo dõi sức khỏe mắt của trẻ là điều vô cùng quan trọng. Nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh nhược thị có thể được khắc phục hoàn toàn, giúp trẻ phát triển thị lực bình thường. Phụ huynh cần chú ý đưa trẻ đi khám mắt định kỳ, điều chỉnh các tật khúc xạ kịp thời và theo dõi các biểu hiện lạ để tránh những hậu quả nghiêm trọng của bệnh nhược thị.

Hãy đặt lịch khám mắt định kỳ tại vivision để đảm bảo đôi mắt của bạn và con bạn luôn khỏe mạnh.