Viễn thị và lác là hai vấn đề sức khỏe mắt phổ biến nhưng ít người hiểu rõ: viễn thị là gì, lác là gì. Bài viết sẽ giúp bạn nắm được những thông tin quan trọng về mối quan hệ giữa hai tình trạng này cũng như cung cấp phương pháp điều trị hiệu quả.

Viễn thị và lác là bệnh gì?

Viễn thị và lác là hai vấn đề sức khỏe mắt phổ biến hiện nay. Vậy viễn thị là gì và lác là gì?

Viễn Thị (Hyperopia)

Viễn thị là một tật khúc xạ phổ biến ảnh hưởng đến khả năng nhìn của mắt. Ở người bệnh viễn thị:

• Điểm hội tụ ánh sáng nằm phía sau võng mạc thay vì đúng trên võng mạc.
• Mắt khó khăn khi nhìn các vật thể ở khoảng cách gần.
• Có xu hướng nhìn rõ vật thể ở xa hơn so với vật ở gần.
• Người bệnh thường xuyên cảm thấy mỏi mắt khi đọc sách hoặc làm việc với màn hình.

Lác (Strabismus)

Lác là rối loạn vận nhãn đặc trưng bởi:

• Mất đi sự phối hợp giữa hai mắt.
• Một mắt có xu hướng lệch so với mắt còn lại.
• Có thể lệch theo các hướng: trong, ngoài, lên, xuống.
• Gây ảnh hưởng đến khả năng định vị và nhận thức không gian.

Hiểu rõ bản chất của viễn thị và lác giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện và phương pháp điều trị hiệu quả. Sức khỏe đôi mắt không chỉ là vấn đề y tế, mà còn là chất lượng cuộc sống.

Viễn thị và lác là hai tình trạng y khoa phức tạp với những đặc điểm riêng biệt

Mối liên hệ giữa viễn thị và lác

Chúng ta đã hiểu rõ: viễn thị là gì, lác là gì? Vậy mối liên giữa viễn thị và lác là như thế nào?

Cơ chế áp lực nhãn khoa: Viễn thị tạo ra một chuỗi phản ứng phức tạp trong hệ thống mắt:

Quá trình điều tiết liên tục:

• Mắt phải liên tục điều chỉnh để nhìn rõ các vật thể.
• Áp lực điều tiết gia tăng, đặc biệt với vật thể ở gần.
• Cơ mắt phải hoạt động vượt quá khả năng bình thường.

Ảnh hưởng đến cơ mắt:

• Sự điều chỉnh liên tục gây căng thẳng cho cơ mắt.
• Mất cân bằng hoạt động giữa các cơ mắt.
• Một bên mắt có thể hoạt động quá mức so với bên kia.

Đặc điểm ở từng nhóm đối tượng:

• Trẻ em: 
  • Hệ thần kinh còn phát triển, dễ bị ảnh hưởng.
  • Khả năng điều tiết cao nhưng dễ mệt mỏi.
  • Dấu hiệu: nheo mắt, nghiêng đầu khi đọc sách.
• Người lớn:
  • Khả năng điều tiết giảm theo tuổi tác.
  • Áp lực công việc, sử dụng màn hình kéo dài.
  • Nguy cơ mỏi mắt và mất cân bằng cơ mắt tăng cao.

Mức độ ảnh hưởng 

• Viễn thị nhẹ (Dưới 2 Diốp):
  • Nguy cơ lác thấp.
  • Hệ cơ mắt có thể điều chỉnh dễ dàng.
  • Ít gây căng thẳng cho hệ thần kinh.
• Viễn thị trung bình (2-4 Diốp):
  • Nguy cơ lác tăng cao.
  • Cơ mắt phải hoạt động mạnh hơn.
  • Khả năng xuất hiện mỏi mắt và đau đầu.
• Viễn thị nặng (Trên 4 Diốp):
  • Nguy cơ lác rất cao.
  • Khả năng điều tiết của mắt bị suy giảm đáng kể.
  • Cần can thiệp y khoa ngay lập tức.

Mối quan hệ giữa viễn thị và lác không phải là tất yếu, nhưng là một mối tương quan phức tạp. Không phải mọi trường hợp viễn thị đều dẫn đến lác, và không phải mọi trường hợp lác đều xuất phát từ viễn thị. Hiểu rõ mối liên hệ này giúp chúng ta có phương pháp điều trị chính xác và hiệu quả. 

Triệu chứng nhận biết lác ở bệnh nhân viễn thị

Khi viễn thị xảy ra, một số dấu hiệu lác điển hình có thể xuất hiện. Các triệu chứng viễn thị và lác này giúp chúng ta nhận biết và can thiệp sớm:

Biểu hiện về mắt: 

• Một mắt có xu hướng lệch so với mắt còn lại.
• Hướng lệch có thể:
  • Lệch vào trong.
  • Lệch ra ngoài.
  • Lệch lên trên.
  • Lệch xuống dưới.

Đặc điểm ở từng đối tượng:

• Trẻ em: 
  • Nheo mắt khi nhìn vật thể gần.
  • Nghiêng đầu khi đọc sách hoặc xem tivi.
  • Chân mày nhíu lại khi tập trung.
  • Thường xuyên xoa mắt.
  • Né tránh các hoạt động đòi hỏi tập trung thị lực.
• Người lớn:
  • Đau nhức vùng mắt và trán.
  • Nhức đầu về chiều hoặc sau khi làm việc lâu.
  • Khó khăn khi đọc sách hoặc nhìn màn hình.
  • Giảm khả năng nhận thức chiều sâu không gian.

Triệu chứng chức năng: 

• Rối loạn vận nhãn: 
  • Khó khăn trong việc theo dõi các chuyển động.
  • Mất định hướng khi nhìn vật thể chuyển động.
  • Giảm khả năng ước lượng khoảng cách.
• Các dấu hiệu tâm lý: 
  • Mất tự tin trong giao tiếp.
  • Lo lắng khi phải tiếp xúc trực tiếp.
  • Né tránh các hoạt động đòi hỏi tương tác trực tiếp.

Dấu hiệu cảnh báo khẩn cấp cho các trường hợp cần đi khám chuyên khoa: 

• Lác xuất hiện đột ngột.
• Mất khả năng điều khiển mắt.
• Đau mắt kèm theo sốt.
• Thị lực suy giảm nhanh chóng.

Không phải tất cả bệnh nhân viễn thị đều có lác. Mỗi trường hợp liên quan đến viễn thị và lác đều mang tính cá thể và cần được bác sĩ chuyên khoa đánh giá cụ thể. Nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường của viễn thị và lác, hãy đến ngay cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Khi viễn thị xảy ra, một số dấu hiệu lác điển hình có thể xuất hiện

Tác hại của lác xuất hiện ở bệnh nhân viễn thị

Lác ở bệnh nhân viễn thị có thể gây ra những tác hại đáng kể:

Ảnh hưởng về thị lực: Suy giảm chức năng mắt:

• Mắt bị lác có thể mất dần khả năng nhìn.
• Nguy cơ giảm thị lực vĩnh viễn lên tới 40-60% nếu không điều trị.
• Một mắt có thể hoàn toàn “lười” không hoạt động hiệu trị.

Ảnh hưởng tâm lý – xã hội: 

• Giảm sự tự tin, đặc biệt ở trẻ em.
• Nguy cơ bị bắt nạt và kỳ thị cao.
• Stress và áp lực tâm lý.

Các hậu quả nghiêm trọng về thần kinh và nhận thức:

• Rối loạn không gian, chiều sâu.
• Khó khăn trong giao tiếp và đọc biểu cảm.
• Ảnh hưởng đến khả năng học tập và làm việc.

Biến chứng lâu dài: 

• Mất khả năng nhìn hai mắt đồng thời.
• Nguy cơ phát triển các bệnh về mắt khác.
• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Phát hiện và can thiệp viễn thị và lác sớm là giải pháp quan trọng nhất để phòng ngừa các tác hại tiềm ẩn của lác ở bệnh nhân viễn thị.

Lác ở bệnh nhân viễn thị có thể làm suy giảm chức năng mắt

Phương pháp điều trị lác ở bệnh nhân viễn thị

Việc điều trị lác ở bệnh nhân viễn thị đòi hỏi phương pháp chuyên biệt và toàn diện.

Các phương pháp điều trị viễn thị và lác chính:

• Điều chỉnh kính chuyên khoa:
  • Kính đúng độ giảm 40-60% nguy cơ lác.
  • Giảm áp lực điều tiết cho cơ mắt.
  • Được khuyến nghị bởi 95% chuyên gia nhãn khoa.
• Bài tập phục hồi chức năng mắt: Bài tập chuyên biệt:
  • Tăng khả năng phối hợp giữa hai mắt.
  • Cải thiện điều khiển cơ mắt.
  • Hiệu quả lên tới 70% ở trẻ em.
• Can thiệp phẫu thuật:
  • Chỉ áp dụng trong trường hợp nặng.
  • Tỷ lệ thành công: 85-90%.
  • Điều chỉnh vị trí và hoạt động cơ mắt.

Lựa chọn điều trị phù hợp: Theo khuyến nghị của Hiệp hội Nhãn khoa Việt Nam, việc lựa chọn phương pháp điều trị viễn thị và lác phụ thuộc vào:

• Mức độ viễn thị.
• Tuổi tác bệnh nhân.
• Tình trạng lác cụ thể.

Lưu ý quan trọng: 

• Khám định kỳ 6 tháng/lần.
• Tuân thủ phác đồ điều trị.
• Không tự ý ngừng điều trị.

Sự kết hợp giữa bác sĩ chuyên khoa và bệnh nhân là chìa khóa cho việc điều trị viễn thị và lác thành công. Bằng việc kết hợp đúng đắn giữa chẩn đoán chính xác, điều trị chuyên nghiệp và sự tuân thủ của bệnh nhân, chúng ta có thể khắc phục hiệu quả tình trạng viễn thị và lác.

Phát hiện, can thiệp viễn thị và lác sớm là giải pháp quan trọng nhất

Hãy đặt lịch tại vivision để cùng chúng tôi tìm hiểu về viễn thị là gì, lác là gì cũng như mối quan hệ giữa viễn thị và lác và phương pháp điều trị hiệu quả.